Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2011

Θήρα - Προϊστορικό μουσείο

Η Ύστερη Εποχή του Χαλκού είναι εποχή ακμής, κατά την οποία η ακτινοβολία του μινωικού πολιτισμού θα αφήσει τα ίχνη της έντονα στους πολιτισμούς του Αιγαίου. Η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας σκέπασε την προϊστορική πόλη του Ακρωτηρίου, που ανέσκαψε και αποκάλυψε το 1967 ο Σπύρος Μαρινάτος.
Το παχύ στρώμα τέφρας που κάλυψε τα ερείπια του οικισμού διατήρησε σχεδόν ανέπαφα κτήρια με όλη την οικοσκευή άθικτη στη θέση της, με θαυμάσιες τοιχογραφίες, τα δάπεδα με τους πίθους για την αποθήκευση των αγαθών και άλλα αντικείμενα που βρέθηκαν επί τόπου, όπως τα εγκατέλειψαν ακριβώς οι κάτοικοι στην προσπάθειά τους να σωθούν από την έκρηξη.
Ένα εντυπωσιακό παράδειγμα της τέχνης της τοιχογραφίας εκείνη την περίοδο είναι η «Τοιχογραφία της Άνοιξης», Συγκρότημα Δ, από το Ακρωτήρι, με θέμα από τη φύση και πολύ καλά διατηρημένο.

Ο ζωγράφος εδώ εναλλάσσει ερυθρό, μπλε και κίτρινο χρώμα θέλοντας να αποδώσει τους ηφαιστιογενείς βράχους της Θήρας.
 Σε αυτούς τους βράχους φυτρώνουν κόκκινα κρίνα σε συστάδες, με κίτρινους μίσχους που πάλλονται με το φύσημα του ανέμου.

Πάνω από όλα αυτά πετούν χελιδόνια (αρχή άνοιξης) με χάρη και ελευθερία. Άλλο χελιδόνι απεικονίζεται εν πτήσει, άλλο την ώρα ακριβώς που στρίβει από τα κρίνα, και δύο τη στιγμή του ζευγαρώματος.




Προϊστορικό μουσείο της Θήρας
 

Δευτέρα 28 Νοεμβρίου 2011

Στρατής Τσίρκας

(Κάιρο 1911 - Αθήνα 1980). Λογοτεχνικό ψευδώνυμο του  Γιάννη Χατζηανδρέα. Διηγηματογράφος και μυθιστοριογράφος από τους αξιολογότερους της μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ελληνικής πεζογραφίας. Τρία στοιχεία συνθέτουν την προσωπικότητα του συγγραφέα και ανθρώπου: ο μαχόμενος διανοούμενος, ο ρεαλιστής, και ο ποιητής και ονειροπόλος. Μυθιστορήματά του η τριλογία Ακυβέρνητες Πολιτείες, Χαμένη Άνοιξη, 1976. Έγραψε επίσης διηγήματα (Νουρεντίν Μπόμπα) και κριτικές μελέτες (Ο πολιτικός Καβάφης).


Μαζί με τον Νίκο Καββαδία.
Η ΑΡΙΑΓΝΗ (1962) είναι το δεύτερο από τα τρία βιβλία που αποτελούν το μυθιστόρημα Ακυβέρνητες Πολιτείες το οποίο προκάλεσε πρωτοφανή αντιπαράθεση γύρω από ένα λογοτεχνικό έργο με κέρδος αναμφισβήτητα την ίδια τη λογοτεχνία.Τα άλλα δύο είναι «Η Λέσχη» 1961 και «Η Νυχτερίδα» 1965. Η δράση εκτυλίσσεται. διαδοχικά, στην Ιερουσαλήμ, στο Κάιρο και στην Αλεξάνδρεια. Κεντρικό πρόσωπο και στα τρία: ο Σιμωνίδης ή Καλογιάννης, ανθυπολοχαγός των ελληνικών στρατιωτικών τμημάτων που είχαν σχηματιστεί στην Αίγυπτο, μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους Γερμανούς. Οι πολιτικές συγκρούσεις, το ελληνικό στοιχείο των παροικιών, καθώς και το κοσμοπολίτικο κλίμα της Μέσης Ανατολής κυριαρχούν στο μυθιστόρημα..

Πέμπτη 24 Νοεμβρίου 2011

Ανδρέας Εμπειρίκος

(Βραΐλα, Ρουμανία 1901 - Αθήνα 1975). Καταγωγή Άνδρος.
Ποιητής και πεζογράφος, ο κύριος εισηγητής της υπερρεαλιστικής ποίησης στην Ελλάδα, και ψυχαναλυτής. Έργα του: Υψικάμινος, Ενδοχώρα, Γραπτά ή Προσωπική μυθολογία, Οκτάνα, Αργώ ή Πλους Αεροστάτου. Και Ο Μέγας Ανατολικός που εκδόθηκε μετά τον θάνατό του.
Το 1935 ο Εμπειρίκος θα δώσει στη Λέσχη Καλλιτεχνών την περιβόητη διάλεξή του με θέμα «Υπερρεαλισμός, μια νέα ποιητική σχολή», το κείμενο της οποίας παραμένει ακόμη άγνωστο.
Ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης διαβάζει στην εφημερίδα γι' αυτή τη διάλεξη και εξασφαλίζει μία συνάντηση μαζί του. Η περιγραφή της γνωριμίας τους από τον Ελύτη («Ανοιχτά χαρτιά») τα λέει όλα:
Απλώνει το χέρι του κατά μένα ένας άντρας ίσαμε τριάντα χρονών, στιβαρός, με πηχτό πλούσιο μαλλί, εξογκωμένα τα μήλα του προσώπου, καθαρό μελαχρινό δέρμα και μάτια διεισδυτικά και συνάμα ρεμβώδη. {...}

Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 2011

Το Μονόγραμμα (1972)

Η πιο αυθεντική ερωτική εξομολόγηση που έχει γραφεί στην ελληνική γλώσσα. Θλίψη για την ερωτική σχέση που εκπνέει. Η συνύπαρξη του έρωτα και του θανάτου. Το ξεγύμνωμα της ψυχής που δεν άφησε ποτέ κανέναν άνθρωπο ανέπαφο.



ΤΟ ΜΟΝΟΓΡΑΜΜΑ

Θά πενθώ πάντα –μ’ ακούς;– γιά σένα,
μόνος, στόν Παράδεισο

I.
Θά γυρίσει αλλού τίς χαρακιές
Τής παλάμης, η Μοίρα, σάν κλειδούχος
Μιά στιγμή θά συγκατατεθεί ο Καιρός
Πώς αλλιώς, αφού αγαπιούνται οι άνθρωποι

Οδυσσέα Ελύτη - Χρονολόγιο

Από τις Επτά Ημέρες της εφημερίδας «Καθημερινή» (24.3.1996)

Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2011

Η παγκοσμιότητα της ελληνικής γλώσσας


Μια χούφτα είν' ο άνθρωπος
από στυφό προζύμι
γεννιέται σαν αρχάγγελος
 πεθαίνει σαν αγρίμι
του μένει μόνο στη ζωή
μια γλώσσα μια πατρίδα
η πρώτη του παρηγοριά
και η στερνή του ελπίδα
λέει ο  Νίκος Γκάτσος

Η γλώσσα μας πανθολομολογουμένως έχει εκθειασθεί από το σύνολο των πνευματικών ανθρώπων στην παγκόσμια σφαίρα αναγνωρίζοντάς της κατ’ αρχάς τα στοιχεία της αρμονίας και της μουσικότητας που εμπεριέχει. Ο Νικηφόρος Βρεττάκος με λυρισμό και ενάργεια μας δίνει την εικόνα:

 Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φως
 θα ελιχθώ προς τα πάνω
όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει.
Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους
συναντήσω αγγέλους θα τους μιλήσω ελληνικά
επειδή δε γνωρίζουνε γλώσσες
μιλάνε μεταξύ τους με μουσική

Και φυσικά όλοι γνωρίζουν ότι είναι η πηγή, και είναι πάντα ζωντανή στους επιστημονικούς και τεχνικούς όρους επειδή στην Ελλάδα μαζί με τη φιλοσοφία γεννήθηκε η επιστήμη αλλά και ακόμη όταν αυτή εξέλιπε,  οι ξένοι όταν θέλουν να δημιουργήσουν μια καινούργια λέξη, και ιδιαιτέρως στον επιστημονικό τομέα, χρησιμοποιούν πάντα την ελληνική η οποία προσφέρεται επειδή διαθέτει ακρίβεια και σαφήνεια.

Νόαμ Τσόμσκι - συνέντευξη


* Δημοσιεύτηκε στο ΒΗΜagazino στις 16 Οκτωβρίου 2011.

Ο κορυφαίος αμερικανός διανοητής Νόαμ Τσόμσκι σε μια εκ βαθέων και εξαιρετικά επίκαιρη συνέντευξη.

Τον έχουν χαρακτηρίσει «Αϊνστάιν της γλωσσολογίας», «Δαρβίνο της εποχής μας» και «κορυφαίο διανοούμενο του κόσμου». Είναι ένας από τους σημαντικότερους ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάτι που του έδωσε και τον χαρακτηρισμό «ο αντιαμερικανός εξτρεμιστής», τον οποίο χρησιμοποιούν κυρίως οι Αμερικανοί. Η θεμελιώδης πλέον «Ιεραρχία Τσόμσκι», την οποία περιέγραψε το 1956, τον έχει καθιερώσει και ως έναν από τους σημαντικότερους γλωσσολόγους όλων των εποχών. Και όμως, παρ’ ότι έχεις όλα αυτά στο μυαλό σου όταν πηγαίνεις να τον συναντήσεις, ο 83χρονος Νόαμ Τσόμσκι είναι τελικά ακόμη πιο επιβλητικός και εντυπωσιακός από τη φήμη του.
Ο Νόαμ, όπως τον αποκαλούν όλοι στο ΜΙΤ, πηγαίνει κάθε ημέρα στο γραφείο του, στο Tμήμα Γλωσσολογίας και Φιλοσοφίας. Εκεί βρεθήκαμε στις 3.00 το μεσημέρι, 15 λεπτά νωρίτερα από το ραντεβού μας. Η Μπεβ Στολ, η βοηθός του, μας άνοιξε την πόρτα του προθαλάμου του γραφείου του. Είναι αυτή που κανονίζει τα πάντα για εκείνον με κάθε λεπτομέρεια: «Σε πέντε λεπτά θα μπείτε στο γραφείο του, ετοιμαστείτε και ο καθηγητής θα είναι μαζί σας στην ώρα του».

Αρκάδες - οι μύθοι και η ιστορία μας

Η αρχαία Αρκαδία δεν είχε τα όρια του σημερινού νομού και ήταν αποκλειστικά μεσόγεια, καταλαμβάνοντας το εσωτερικό της Πελοποννήσου, χωρίς να βρέχεται καθόλου από θάλασσα. Περιελάμβανε τις επαρχίες, Μαντινείας, Γορτυνίας, Μεγαλοπόλεως, τη βόρεια Κυνουρία, όλη την επαρχία Καλαβρύτων, τα δυτικά της Κορινθίας και της Αργολίδας, τμήμα της Ολυμπίας, τμήμα της Ηλείας και τη Λακωνική Αράχωβα.
Η Αρκαδία ενέπνευσε την τέχνη και την ποίηση λόγω της απροσπέλαστης φυσικής ομορφιάς και του απλού, ήρεμου και νομαδικού βίου των κατοίκων της. Οι ποιητές τη φαντάστηκαν ως κάτι ιδανικό, σαν μια Εδέμ επί της γης.

Ο Βιργίλιος σε ένα ποίημά του μιλά για δύο νέους Αρκάδες που διαγωνίζονται στον αυλό. Μάλιστα στη Ρώμη ιδρύθηκε «Ακαδημία των Αρκάδων» η οποία καλλιεργούσε την ποιητική τέχνη.

Ακόμη, ο ζωγράφος Νικολά Πουσέν (Αντελύ 1594 - Ρώμη 1665) φιλοτέχνησε έναν ωραιότατο πίνακα με τίτλο «Ποιμένες της Αρκαδίας», ο οποίος απεικονίζει ένα ερωτευμένο ζευγάρι που ανακαλύπτει  τον τάφο ενός ποιμένος με την επιγραφή «Και εγώ εν Αρκαδία εγεννήθην» και βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου.
Για την πρώιμη ιστορία της Αρκαδίας γνωρίζουμε πολύ λίγα λόγω ελλείψεως πηγών και πενιχρών ανασκαφικών δεδομένων.

Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2011

Κλοντ Μονέ - ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι

Ο ιμπρεσιονισμός είναι ένα σημαντικό καλλιτεχνικό ρεύμα που αναπτύχθηκε πρώτα στη ζωγραφική, κατόπιν στη μουσική (Κλοντ Ντεμπυσί, Μορίς Ραβέλ, Οτορίνο Ρεσπίγκι) και στη λογοτεχνία (Τόμας Μαν, Χέρμαν Έσε), κυρίως στη Γαλλία, στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού. Οι οπαδοί του θέλησαν να εκφράσουν την εντύπωση που προκαλείται από μια σκηνή ή ιδέα, έχοντας ως εκκίνηση τη θεματολογία και τη δομή των παλαιότερων ρομαντικών ή ρεαλιστών καλλιτεχνών. Το πιο βασικό γνώρισμά του είναι η προσπάθεια να αποδοθεί αντικειμενικά η φευγαλέα στιγμή της ορατής πραγματικότητας, με βασικό μέσο το καθαρό φως. Οι καλλιτέχνες θέλουν να απαλλαγούν από την επί δύο αιώνες δυναστευτική ακαδημαϊκή διδασκαλία που έχει κατευθύνει το κοινό στο επίσημο αίσθημα του ωραίου. Έτσι, εξελίσσονται, και σταδιακά στα έργα τους παρουσιάζονται με μια νέα πλήρη ελευθερία και καθιερώνοντας μια προσωπική σχέση των ίδιων με την πραγματικότητα, όχι όμως με συμβατικούς συνειρμούς αλλά με τις αισθητικές ευαισθησίες τους.

Σάββατο 19 Νοεμβρίου 2011

Αριστοφάνης - Αχαρνής (στ. 1-42)

(Αθήνα περ. 445 – περ. 386). Ο κορυφαίος ποιητής της Αρχαίας Κωμωδίας. Ο μεγαλοφυής συνδυασμός ευρηματικής κωμικής φαντασίας, σατιρικού οίστρου, γλωσσικής ευρηματικότητας και υψηλής ποιότητας λυρισμού, μαζί με την αθυροστομία έλαμψε και έσβησε με τον Αριστοφάνη. Πολέμησε τους δημαγωγούς και τους πολεμοκάπηλους, έκρινε με σκληρότητα τον αμοραλισμό της νεολαίας, τα τεχνάσματα των νέων φιλοσόφων, τον μοντερνισμό και την ελευθεριότητα στην τέχνη. Μεγάλωσε κατά τους χρόνους της ακμής της Περίκλειας Αθηναϊκής Δημοκρατίας, έζησε την τραγωδία του Πελοποννησιακού πολέμου και την πτώση της Αθήνας αποτελώντας έτσι σημαντική ιστορική πηγή. Έργα του: Ιππής, Αχαρνής, Ειρήνη, Λυσιστράτη, Σφήκες, Θεσμοφοριάζουσες, Βάτραχοι, Νεφέλες, Εκκλησιάζουσες, Όρνιθες, Πλούτος.

 Αχαρνής - Σαββόπουλος (Παράβαση και Στάσιμο)


Παρασκευή 18 Νοεμβρίου 2011

Στράτης Μυριβήλης - Η Ζωή εν Τάφω, 1931



(Συκαμνιά Λέσβου1892- Αθήνα 1969). Πραγματικό όνομα Ευστράτιος Σταματόπουλος. Πεζογράφος από τους πιο σημαντικούς της γενιάς του, δημοσιογράφος, εκδότης εφημερίδων και από το 1958 ακαδημαϊκός. Πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους  ως εθελοντής και στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μυθιστορήματά του: Κόκκινες Ιστορίες, Η Ζωή εν Τάφω, Δασκάλα με τα χρυσά μάτια, Το γαλάζιο βιβλίο, και η νουβέλα Ο Βασίλης ο Αρβανίτης.

Απόσπασμα από τη Ζωή εν Τάφω (ένα αντιπολεμικό και ανθρωπιστικό έργο)

{...} Ήταν ένα λουλούδι εκεί! Συλλογίσου. Ένα λουλούδι είχε φυτρώσει εκεί μέσα στους σαπρακιασμένους γεώσακους. Και μου φανερώθηκε έτσι ξαφνικά τούτη τη νύχτα που 'ναι γιομάτη θάματα. Απόμεινα να το βλέπω σχεδόν τρομαγμένος. Τ' άγγισα με χτυποκάρδι, όπως αγγίζεις ένα βρέφος στο μάγουλο. Είναι μια παπαρούνα. Μια τόση δα μεγάλη, καλοθρεμμένη παπαρούνα, ανοιγμένη σαν μικρή βελουδένια φούχτα.

Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 2011

Ησίοδος


Ο Ησίοδος (μεταξύ 750 και 700; π.Χ.) είναι μετά τον Όμηρο, που δημιούργησε το ηρωικό έπος, ο πλέον σημαντικός επικός ποιητής και εκπρόσωπος ενός άλλου είδους έπους, του διδακτικού.
Γεννήθηκε στην Άσκρα της Βοιωτίας αφού ο πατέρας του μετακόμισε από την Κύμη της Αιολίδας της Μικράς Ασίας. Εν αντιθέσει με τον  Όμηρο που  παρουσιάζεται απρόσωπα κρύβοντας καλά από τον αναγνώστη την ταυτότητά του, ο Ησίοδος μας παρέχει στο έργο του (ειδικά στα «Έργα και Ημέραι») όλες τις πληροφορίες για το πρόσωπό του, ενώ πρέπει να επισημανθεί ότι βρίσκεται γεωγραφικά και κοινωνικά σε μια τελείως διαφορετική περιοχή. Κινείται σε ένα καθαρά αγροτικό πλαίσιο –απέναντι από την αριστοκρατική κοινωνία του Ομήρου– και ο κόσμος του είναι αυτός των μικρών γεωργών που δουλεύουν σκληρά και υπό πολύ αντίξοες συνθήκες.  
Το χρίσμα της ποίησης το λαμβάνει από τις Μούσες, που του προσφέρουν ένα κλαδί δάφνης, κάποια φορά που έβοσκε τα πρόβατα στον Ελικώνα. Αυτό το ερμηνεύει σαν αποστολή για να τραγουδήσει «τ τ ἐόντα τ τ σσμενα πρ τ ἐόντα», δηλαδή τα παρελθόντα και τα μελλούμενα, αφού προηγουμένως έχει ο ίδιος έρθει σε επαφή με την ομηρική ποίηση μέσω των ραψωδών.
Έργα του είναι η Θεογονία, το Έργα και Ημέραι και Κατάλογος ή Κατάλογος γυναικών ή Ηοίαι.

Ουμπέρτο Έκο - Το εκκρεμές του Φουκώ


(1932, Αλεσάντρια, Πιεμόντε, Ιταλία - 2016)
Ένας μεγάλος διανοητής, κριτικός της λογοτεχνίας, σημειολόγος και σπουδαίος συγγραφέας.
Καθηγητής Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια. Στράφηκε στους τομείς της επικοινωνιολογίας και της σημειολογίας παρουσιάζοντας κορυφαία έργα όπως το έργο Κήνσορες και Θεράποντες (1964), Θεωρία Σημειωτικής (1976) και Η Σημειωτική και η Φιλοσοφία της Γλώσσας (1984).
Ξεκίνησε στα 50 του χρόνια να γράφει μυθιστορήματα: Το όνομα του ρόδου (1980) το οποίο πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα και μεταφράστηκε σε 43 γλώσσες, Το εκκρεμές του Φουκώ, ένα πραγματικό αριστούργημα γραφής, Το νησί της προηγούμενης μέρας, Μπαουντολίνο.

Παρατίθενται μερικά αποσπάσματα από Το εκκρεμές του Φουκώ

{…} Ας μεταμφιεστούμε σε άνθη και οι μέλισσες θα έρθουν.
{…} Τι υπέρτατος σκοπός της δημιουργίας, τι λέω, της ίδιας της πράξης χάριν της οποίας απαιτείται ο Θεός. Τα πάντα να στοχεύουν στην καταγγελία της βλακείας του κόσμου.
{…} Πώς μπορεί η ζωή να είναι τόσο γενναιόδωρη και να προσφέρει μια τόσο μεγαλειώδη ανταμοιβή στη μετριότητα.{…}

Τρίτη 15 Νοεμβρίου 2011

Ομήρου Ιλιάδα - Ραψωδία Α' 1-120

Μετάφραση Ιάκωβου Πολυλά

Αρχαίο Κείμενο Μετάφραση
Μῆνιν ἄειδε θεὰ Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος
οὐλομένην, ἣ μυρί᾿ Ἀχαιοῖς ἄλγε᾿ ἔθηκε,
πολλὰς δ᾿ ἰφθίμους ψυχὰς Ἄϊδι προΐαψεν
ἡρώων, αὐτοὺς δὲ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν
οἰωνοῖσί τε πᾶσι· Διὸς δ᾿ ἐτελείετο βουλή, 5
ἐξ οὗ δὴ τὰ πρῶτα διαστήτην ἐρίσαντε
Ἀτρεΐδης τε ἄναξ ἀνδρῶν καὶ δῖος Ἀχιλλεύς.
Tίς τ᾿ ἄρ σφωε θεῶν ἔριδι ξυνέηκε μάχεσθαι;
Ψάλλε θεά, τον τρομερό θυμόν του Αχιλλέως
Πώς έγινε στους Αχαιούς αρχή πολλών δακρύων.
Που ανδράγαθες ροβόλησε πολλές ψυχές στον Άδη
ηρώων, κι έδωκεν αυτούς αρπάγματα των σκύλων
και των ορνέων – και η βουλή γενόταν του Κρονίδη,
απ’ ότ’, εφιλονίκησαν κι εχωρισθήκαν πρώτα
ο Ατρείδης, άρχος των ανδρών, και ο θείος Αχιλλέας.
Κι απ΄τους θεούς ποιός άναψε την έχθρα μεταξύ τους;


           Για συνέχεια...   ΚΛΙΚ ΕΔΩ

Ομήρου Οδύσσεια (Ραψωδία Α')

Θεῶν ἀγορά. Ἀθηνᾶς παραίνεσις πρὸς Τηλέμαχον. Μνηστήρων εὐωχία. 

Μετάφραση Ἀργύρη Ἐφταλιώτη 

ἄνδρα μοι ἔννεπε, μοῦσα, πολύτροπον, ὃς μάλα πολλὰ
πλάγχθη, ἐπεὶ Τροίης ἱερὸν πτολίεθρον ἔπερσεν·
πολλῶν δ᾽ ἀνθρώπων ἴδεν ἄστεα καὶ νόον ἔγνω,
πολλὰ δ᾽ ὅ γ᾽ ἐν πόντῳ πάθεν ἄλγεα ὃν κατὰ θυμόν,
Τὸν ἄντρα τὸν πολύπραγο τραγούδησέ μου, ὦ Μοῦσα,
ποὺ περισσὰ πλανήθηκε, σὰν κούρσεψε τῆς Τροίας
τὸ ἱερὸ κάστρο, καὶ πολλῶν ἀνθρώπων εἶδε χῶρες
κι ἔμαθε γνῶμες, καὶ πολλὰ στὰ πέλαα βρῆκε πάθια,
5 ἀρνύμενος ἥν τε ψυχὴν καὶ νόστον ἑταίρων.
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὣς ἑτάρους ἐρρύσατο, ἱέμενός περ·
αὐτῶν γὰρ σφετέρῃσιν ἀτασθαλίῃσιν ὄλοντο,
νήπιοι, οἳ κατὰ βοῦς Ὑπερίονος Ἠελίοιο
ἤσθιον· αὐτὰρ ὁ τοῖσιν ἀφείλετο νόστιμον ἦμαρ.
γιὰ μιὰ ζωὴ παλεύοντας καὶ γυρισμὸ συντρόφων.
Μὰ πάλε δὲν τοὺς γλύτωσε, κι ἂν τὸ ποθοῦσε, ἐκείνους,
τὶ ἀπὸ δική τους χάθηκαν οἱ κούφιοι ἀμυαλωσύνη,
τοῦ Ἥλιου τοῦ Ὑπερίονα σὰν ἔφαγαν τὰ βόδια,
κι αὐτὸς τοὺς πῆρε τὴ γλυκειὰ τοῦ γυρισμοῦ τους μέρα.


Για να συνεχίσετε... ΚΛΙΚ ΕΔΩ


Πέμπτη 10 Νοεμβρίου 2011

Εκφράσεις και ήθη από την αρχαιότητα ως σήμερα

Το 80% των παροιμιών μας θα τολμούσαμε να πούμε ότι προέρχεται από τον αρχαιοελληνικό κόσμο, όπως υποστηρίζει με έμφαση η φιλόλογος και συγγραφέας Άννα Τζιροπούλου Ευσταθίου.
Όπως λέει ο Πλούταρχος, τον 1ο αιώνα μ.Χ., σχολιάζοντας τον λόγο του Αρχία «ες αύριον τα σπουδαία»: «ο μεν ουν λόγος, ως παροιμία, μέχρι νυν διασώζεται παρά τοις Έλλησι…». Από τότε έχουν περάσει 2.000 χρόνια και ο λόγος είναι ζωντανός.
Απτά παραδείγματα διά του λόγου το αληθές:
Ο Ιωάννης Στοβαίος (5ος αιώνας μ.Χ.) δεν απέχει καθόλου από το ένα χελιδόνι δεν φέρνει την άνοιξη: «μία χελιδών έαρ ου ποιεί».
Ο Ησίοδος (700-800 π.Χ.) σε μεγάλο βάθος χρόνου υποστηρίζει : «γείτονες άζωστοι έκιον» δηλαδή «άζωστος τρέχει ο γείτονας και ο συγγενής ζωσμένος», όταν χρειαστεί να ζητήσουμε βοήθεια.
Επίσης από τον Ησίοδο προέρχεται το «ει κακά τις σπείραι• κακά κέρδεα αμήσειεν» (ό,τι σπείρεις θα θερίσεις).

Τετάρτη 9 Νοεμβρίου 2011

Η αφαίρεση του τελικού -ν με την οπτική του Οδυσσέα Ελύτη

ΓΙΑ ΜΙΑΝ ΟΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ
Εμείς θα πάμε σαν τη γλώσσα που περνάει από το τρυπητό για ν’ αφήσει απ’ έξω τα απόφλουδα και να βρεθεί ποιος φταίει και διαπράττει κάθε μέρα το αυτί μας μια ανορθογραφία.
Κάποτε, μια μέρα χειρότερη και της Κυριακής, το συνειδητοποίησα! Η πρωτεύουσα σ’ όλο το μάκρος της είχε γεμίσει τρύπες. Όχι απ’ αυτές που ανοίγουν οι εργάτες του Δήμου στους υπονόμους. Μιλώ για τις άλλες, πάνω στις προσόψεις των υψηλών κτιρίων, όπου προσεκτικά στήνονται οι επιγραφές εταιρειών, ιδρυμάτων και καταστημάτων. φαρμακείΟ, καφενείΟ, ΑιματολογικΟ ΚέντρΟ, ΠαιδαγωγικΟ ΙνστιτούτΟ. Που ο Θεός να βάλει το χέρι του.

Στο τηλεγραφείο των νευμάτων μεγάλη αναστάτωση επικρατεί σ’ όλη τη γειτονιά. Μήπως είναι κανένας ξένος δάχτυλος, του τύπου ΝΟVΑ ΜΑΚΕDΟΝΙΑ, ή μήπως του ’φυγε του μπογιατζή το τελευταίο ψηφίο και έμεινε ανολοκλήρωτο από αμέλεια ή, δεν αποκλείεται, από οικονομία;
Μα είναι δυνατόν; Να σου φτιάχνει ο ράφτης ένα ωραίο σακάκι που το ένα του μανίκι τού λείπει, κι εσύ να κυκλοφορείς με καμάρι, όπως ο καστράτος που ιδίω δικαιώματι έμπαινε στα χαρέμια, κι ας του έλειπε κάτι· ζωή να ’χε ο σουλτάνος.
Φαίνεται πως η ζωή αυτή δεν έγινε για να επιτευχθεί «κάτι δύσκολο ή κάτι υψηλό». Καθόλου. Έγινε για την ευκολία μας. «Πονάει δόντι, βγάζει δόντι» που έλεγαν οι παλαιοί. Πονάει περισπωμένη, βγάζει περισπωμένη· πονάει δασεία, βγάζει δασεία. Και λαμπρά ταιριάζουν όλα.
Συγγνώμην, αλλά το σώβρακό σου δεν τ’ αφήνεις να φαίνεται ποτέ του. Αλλά το φορείς. Δεν είναι το πρακτικό μέρος των πραγμάτων που πρωτεύει στη ζωή μας. Τα τρία τέταρτα της ανθρωπότητας διαβιούν κατά λάθος. Διαγράφουν το περιττόν, και ας είναι ωραίον, κερδίζοντας μερικά εικοσιτετράωρα πλήξης. Αλλού, μακριά τους στάζει ο χυμός, έστω και ως ήχος στα χείλη μιας θυγατρός του Ομήρου.

Στις δέκα λέξεις μας οι πέντε είναι ξένες. Ολοταχώς βαδίζουμε προς μιαν εσπεράντο παρά πέντε. Κανένας Ηρώδης δε θα τολμούσε να διατάξει τέτοια γενοκτονία όπως αυτή του τελικού -ν·  εκτός κι αν του ’λειπε η οπτική του ήχου.
Μια Φύση ευκτική, ανώτερη και της Αττικής, εξαποστέλλει ρυακισμούς και θροΐσματα στο Θριάσιο πεδίο των αποξηραμένων μεταρρυθμιστών, που χάρη στον ευφωνικό στραβισμό τους εκλαμβάνουν τον εαυτό τους για προοδευτικό. Αλλά στους φθόγγους, όπως και στα χρώματα, δεν υπάρχει η έννοια της προόδου. Εκτός κι αν εσύ είσαι ο δράστης, οπότε όσο πιο ευώχυμο είναι το  ένα τόσο δυσαπεικόνιστο είναι το άλλο.
Σημ.: οι υπογραμμίσεις δικές μας.

Από το «Εν λευκώ», Εκδόσεις Ίκαρος (1992)

Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2011

Η (επίκαιρη) απολογία του Νίκου Καζαντζάκη το 1925


Η απολογία του Νίκου Καζαντζάκη στην ανακριτική αρχή του Ηρακλείου, που δημοσιεύτηκε τη Δευτέρα 16 Φεβρουαρίου 1925, δεν αποτελεί μόνο ένα έξοχο πολιτικό κείμενο αλλά είναι και δραματικά επίκαιρη σήμερα, την εποχή της κρίσης. Μιας εποχής που η σύγχυση, οι πολιτικές και κοινωνικές συγκρούσεις αλλά και οι αντιφάσεις στον πολιτικό λόγο κυριαρχούν. Παρατίθεται ένα τμήμα της διάσημης «απολογίας του Καζαντζάκη»

1. Πιστεύω ότι το σύγχρονον αστικόν καθεστώς κατέστη ανίκανον να ρυθμίσει τας συγχρόνους ανάγκας και ανησυχίας του κοινωνικού συνόλου.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ.-Στηρίζεται εις την άνισον κατανομήν του πλούτου, εις την ασύστολον εκμετάλλευσιν των εργαζομένων τάξεων υπό αρπακτικής ισχυρώς ωργανωμένης κεφαλαιοκρατίας.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΣ.-Η ολοένα καταρρέουσα ηθική βάσις εις τας σχέσεις μεταξύ των ατόμων, παραλύει οιανδήποτε, εντός του αστικού καθεστώτος, προσπάθειαν όπως στηριχθή επί ηθικών αρχών ατομική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή των ανθρώπων.

Ο ρόλος της θρησκείας στην εξωτερική πολιτική του Βυζαντίου


Αναδημοσίευση από το περιοδικό «ΙΣΤΟΡΙΑ»


της Μαρίνας Μαραγκού

Η χρονολογία της ίδρυσης της Κωνσταντινούπολης, της Νέας Ρώμης, από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο σηματοδοτεί την αρχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ένα νέο αμάλγαμα προκύπτει, με  ελληνική αυτοσυνείδηση στην παιδεία και στον πολιτισμό, συμβιβασμένο με τη διείσδυση του ρωμαϊκού στοιχείου.1
 Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κατά τον 4ο αιώνα έχει αρχίσει να γηράσκει και στην προσπάθεια  ανόρθωσης και αποκατάστασης της ενότητάς της  υποχρεώνεται να αναθεωρήσει τους πολιτικούς της προσανατολισμούς και «κάνει τη θρησκεία υπόθεση του κράτους».2 Ο Χριστιανισμός θριαμβεύει σε μια εποχή απογοητεύσεων και το μήνυμά του έχει μια απήχηση πιο πλατιά σε σχέση με τις άλλες θρησκείες.
Ο Καισαρείας Ευσέβιος στον «Πανηγυρικό του Κωνσταντίνου», δοξολογώντας τη νέα θρησκεία, γράφει: «Ένας Θεός κηρύχθηκε σε όλη την Ανθρωπότητα, ενώ συγχρόνως αναπτύχθηκε μια παγκόσμια δύναμη: η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Με πίστη στον ίδιο Θεό, σαν δύο πηγές ευλογίας, παρουσιάστηκαν για το καλό των ανθρώπων η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και η χριστιανική ευσέβεια… Δύο παντοδύναμες δυνάμεις, ξεκινώντας από το ίδιο σημείο, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και ο Χριστιανισμός, δάμασαν και συμβίβασαν όλα αυτά τα αντίθετα στοιχεία».3
Στη διάρκεια των αιώνων που μεσουράνησε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η θρησκεία είναι ο βασικός παράγοντας που διαμορφώνει τον χαρακτήρα της σε
σχέση με τους άλλους λαούς. Ο οικουμενικός χαρακτήρας της Βυζαντινής
Αυτοκρατορίας  σταθεροποιείται από την οικουμενική χριστιανική ιδέα.4
Στη συνέχεια θα αναφερθούμε διεξοδικά στον ρόλο που έπαιξε η θρησκεία στις σχέσεις του Βυζαντίου με τον περιβάλλοντα κόσμο του, παραθέτοντας ξεχωριστά τον κάθε λαό και τη σχέση του Βυζαντίου με αυτόν σε ό,τι αφορά τη θρησκεία.

Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 2011

Ιζαμπέλ Αλιέντε – Πάουλα (1995) απόσπασμα



Η Ιζαμπέλ Αλιέντε {Λίμα 1942 -  (ανιψιά του προέδρου της Χιλής Σαλβαδόρ Αλιέντε)} είναι από τις συγγραφείς που ανέδειξαν τη λατινοαμεριανική λογοτεχνία. Μυθιστορήματά της: Το σπίτι των πνευμάτων, Του έρωτα και της σκιάς, Εύα Λούνα, Το επουράνιο σχέδιο, Πάουλα, Αφροδίτη, Η πόλη των θηρίων, Φωτογραφία σε σέπια κ.ά.

{…} Στις κοσμικές διαστάσεις και στην πορεία της ιστορίας είμαστε ασήμαντοι, μετά τον θάνατό μας όλα συνεχίζουν ίδια, σαν να μην είχαμε ποτέ υπάρξει, αλλά στο μέτρο της αβέβαιης ανθρωπότητάς μας, εσύ Πάουλα, είσαι για μένα πιο σπουδαία κι από την ίδια τη ζωή μου κι από το άθροισμα της ζωής σχεδόν όλων των ανθρώπων.
Η γιαγιά σου προσεύχεται για σένα στον χριστιανό Θεό της κι εγώ προσεύχομαι καμιά φορά σε μια ειδωλολάτρισσα και χαμογελαστή θεά που σκορπίζει αγαθά, μια θεά που δεν ξέρει την τιμωρία, αλλά μόνο τη συγχώρεση, και της μιλάω με την ελπίδα πως θα με ακούσει στα βάθη των αιώνων και θα σε βοηθήσει. Ούτε η γιαγιά σου ούτε εγώ παίρνουμε απάντηση, είμαστε χαμένες σ’ αυτή την αβυσσαλέα σιωπή.

Ερνστ Χέμινγουεϊ - Ο γέρος και η θάλασσα (1952) απόσπασμα

Ερνστ Χέμινγουεϊ (Ιλινόις 1899 - Άινταχο 1961). Αμερικανός συγγραφέας. Μυθιστοριογράφος, διηγηματογράφος, ποιητής και δημοσιογράφος. Αυτοκτόνησε. Νομπέλ 1954. Έργα του: Ο ήλιος θα ανατείλει ξανά 1926, Αποχαιρετισμός στα όπλα 1929, Για ποιον χτυπά η καμπάνα 1940. Ο γέρος και η θάλασσα ήταν γι' αυτόν το καλύτερο βιβλίο που είχε γράψει.



{...} Ήτανε δύσκολο να τα καταφέρει στα σκοτεινά, και μια φορά που το ψάρι έδωσε ένα τράνταγμα, το έριξε κάτω, και του έκανε μια κοψιά κάτω από το μάτι, Το αίμα κατηφόρισε στο μάγουλό του για λίγο. ΄Επηξε όμως και ξεράθηκε, προτού να φτάσει στο σαγόνι, κι ο γέρος πήρε πάλι τη θέση του, μπροστά στην πλώρη, πάνω στα ξύλα. Βόλεψε το σακί, και με προσοχή μετατόπισε την πετονιά, στους ώμους του, και κρατώντας την τεζαρισμένη, υπολόγισε προσεκτικά το βάρος του ψαριού, κι έβαλε το χέρι  του στη θάλασσα, για να λογαριάσει το δρόμο της βάρκας στο νερό.

Αναρωτιέμαι γιατί τραντάχτηκε έτσι, σκέφτηκε. Θα πρέπει να γλίστρησε το σύρμα απάνω στο λόφο της ράχης του. Βέβαια η ράχη του δεν μπορεί να το πονάει όσο πονάει η δικιά μου. Μα δεν μπορεί να τραβάει για πάντα τούτη τη βάρκα όσο μεγάλο και να ’ναι. Τώρα ξεκαθάρισα ό,τι θα μπορούσε να με βάλει σε μπελάδες κι έχω μπόλικο σκοινί για ρεζέρβα, ό,τι μπορεί να να ζητήσει ένας άνθρωπος.

- Ψάρι είπε γλυκά και δυνατά. Θα κάτσω κοντά σου μέχρι να πεθάνω.
Υποθέτω, πως κι αυτό θα κάτσει  μαζί μου, σκέφτηκε ο γέρος, και περίμενε ίσαμε να χαράξει. Έκανε ψύχρα τούτη την ώρα, πριν το χάραμα, και μαζεύτηκε απάνω στο ξύλο για να ζεσταθεί. Μπορώ να το τραβήξω μέχρι κει που θ’ αντέξει κι αυτό, συλογίστηκε.
Με τη χαραυγή η πετονιά ήταν απλωμένη και πήγαινε βαθιά στο νερό. Η βάρκα έπλεε σταθερά, και μόλις ο ήλιος έσκασε, έστειλε την πρώτη αχτίδα του πάνω στο δεξί ώμο του γέρου.
Όταν ο ήλιος ξεπρόβαλε ολόκληρος, ο γέρος κατάλαβε πως το ψάρι δεν ήταν κουρασμένο. Μονάχα ένα σημάδι του’δινε κουράγιο. Η κλίση της πετονιάς έδειχνε ότι κολυμπούσε σε μικρότερο βάθος. Μα αυτό φυσικά δεν πήγαινε να πει ότι αναγκαστικά θα πήδαγε. Όμως δεν ήταν και απίθανο.
- Ας πηδήξει Θεέ μου, είπε ο γέρος. Έχω μπόλικο σκοινί για να τα βγάλω πέρα.
Άμα τεζάρω λίγο το σκοινί λίγο ακόμα, μπορεί να πονέσει και να πηδήξει συλογιότανε. Τώρα που ξημέρωσε ας πηδήξει, έτσι, θα γεμίσουν αέρα οι σακούλες που είναι στο μάκρος της ρακοκοκαλιάς του, και δεν θα μπορεί να πάει στα βαθιά να ψηφήσει. {...}

Κυριακή 6 Νοεμβρίου 2011

«Η Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας, κλονίζει τον πλανήτη»

Άρθρο του Μ. Μαζάουερ στους New York Times

O Μαρκ Μαζάουερ είναι Βρετανός ιστορικός και συγγραφέας,
καθηγητής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο Κολούμπια των ΗΠΑ



Στις 4.11.2011 όλος ο κόσμος παρακολουθούσε την Ελλάδα καθώς το κοινοβούλιό της ψήφισε ένα διχαστικό πακέτο μέτρων λιτότητας το οποίο θα μπορούσε να έχει κρίσιμες επιπτώσεις στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Ισως προκαλεί έκπληξη που… αυτή η μικρή άκρη της χερσονήσου των Βαλκανίων συγκεντρώνει τόση προσοχή. Σκεφτόμαστε συνήθως την Ελλάδα ως την πατρίδα του Πλάτωνα και του Περικλή, με την πραγματική της σημασία να βρίσκεται βαθιά στην αρχαιότητα.Αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που για να κατανοήσεις το μέλλον της Ευρώπης χρειάζεται να στραφείς μακριά από τις μεγάλες δυνάμεις στο κέντρο της ηπείρου και να κοιτάξεις προσεκτικά όσα συμβαίνουν στην Αθήνα. Τα τελευταία 200 χρόνια η Ελλάδα ήταν στην πρώτη γραμμή της εξέλιξης της Ευρώπης.
Στη δεκαετία του 1820, στη διάρκεια του αγώνα για την ανεξαρτησία από την οθωμανική αυτοκρατορία, η Ελλάδα έγινε ένα πρώιμο σύμβολο δραπέτευσης από… τη φυλακή της αυτοκρατορίας.

Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2011

Μίλαν Κούντερα - Το αστείο (1967) απόσπασμα

Μίλαν Κούντερα (Μπρνο 1927- ) Τσέχος συγγραφέας, ο οποίος έχει πολιτογραφηθεί Γάλλος. Μυθιστορήματά του: Το αστείο, Η ζωή είναι αλλού, Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι, Αθανασία. Έγραψε και κριτικά δοκίμια.


{…} Τα περιστατικά λοιπόν εκτός του ότι συμβαίνουν, του ότι υπάρχουν, λένε και κάτι; Δεν είναι μου φαίνεται ανάγκη να τονίσω πως γενικά είμαι νηφάλιος άνθρωπος. Αλλά ίσως μέσα μου κάτι να έμεινε από παράλογες δεισιδαιμονίες, παραδείγματος  χάρη αυτή εδώ η περίεργη πεποίθηση πως όλα τα περιστατικά της ζωής που μου συμβαίνουν έχουν μια επιπλέον σημασία, κάτι σ η μ α ί ν ο υ ν· πως τα περιστατικά της ζωής μου κάτι μου ψιθυρίζουν, πως βαθμιαία μας αποκαλύπτουν κάποια δικά τους μυστικά, πως μπροστά μας στέκουν σαν γρίφος που πρέπει να λύσουμε, πως τα περιστατικά που ζούμε στη ζωή μας είναι η μυθολογία αυτής της ζωής και πως μέσα σ’ αυτή τη μυθολογία υπάρχει το κλειδί της αλήθειας και του μυστηρίου. Είναι αυτό τάχα πλάνη; Πιθανόν, αλλά δεν μπορώ ν’ απαλλαχτώ απ’ την ανάγκη αυτή να λ ύ ν ω αδιάκοπα τη ζωή μου (λες και μέσα της είναι πραγματικά κάποια έννοια, σημασία, αλήθεια,) δεν μπορώ ν’ απαλλαχτώ απ’ αυτήν την ανάγκη, ακόμα κι αν δε θα  ’ταν τίποτα άλλο από μια απλή ανάγκη κάποιου παιχνιδιού (όπως παιχνίδι είναι και το λύσιμο των γρίφων). {…}
{…} Με τη διαφορά πως εγώ αναζητούσα πάντα την αγάπη κι όταν δεν την εύρισκα εκεί που τη ζητούσα, ανατριχιάζοντας έκανα μεταβολή κι έφευγα, αν και ήξερα πόσο απλό ήταν να ξεχάσω το νεανικό μου όνειρο γι’ αγάπη, να το ξεχάσω ολότελα και να περάσω τα σύνορα για να βρεθώ στην άγνωστη εμπειρία μιας ελευθερίας που δεν γνωρίζει ντροπή, προφυλάξεις, ηθική, στην εμπειρία  μιας εμετικής ελευθερίας που είναι όλα επιτρεπτά.
Ξέρω ακόμα πως αν περνούσα αυτό το σύνορο θα έπαυα να είμαι πια εγώ η ίδια, θα γινόμουν κάτι άλλο, δεν ξέρω τι θα γινόμουν και φρίττω μ’ αυτές τις φοβερές αλλαγές, για τον λόγο τούτον αναζητώ την αγάπη, απελπιστικά αναζητώ την αγάπη, μ’ αυτή θα μπορούσα να συνεχίσω όπως είμαι ως τώρα, με τα παλιά μου ιδανικά και όνειρα, γιατί δεν θέλω τη ζωή μου δύο κομμάτια, θέλω να μείνει ολόκληρη απ’ την αρχή ως το τέλος.

Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2011

Οι θεοί στην Οδύσσεια του Ομήρου

της Μαρίνας Μαραγκού


Το ομηρικό έπος είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας σχηματισμού και επεξεργασίας του επικού υλικού. Ο Όμηρος, με ένα ανεπαίσθητο και «αθόρυβο» βήμα, σφραγίζει μια εποχή και θέτει ένα αξεπέραστο όριο στην επική παράδοση, ενώ τα έργα του αποτελούν ταυτόχρονα και την καλλιτεχνική κορύφωση του συγκεκριμένου λογοτεχνικού είδους.
Θα πρέπει από την αρχή να υπογραμμίσουμε μια χαρακτηριστική διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στα δύο έπη. Στην Ιλιάδα ο Όμηρος συνθέτει ποίηση για μια τάξη ευγενών που θεωρεί τα κληροδοτημένα της δικαιώματα και αξιώματα θεόπεμπτα και θεοπρόβλητα. Η Οδύσσεια, με την οποία θα ασχοληθούμε, είναι ένα μεταπολεμικό έπος που υποτάσσει ο ποιητής στην πιο απλή δομή με δεξιοτεχνία και αναδεικνύει σε δεσπόζουσα θέση την ιδέα του νόστου ύστερα από έναν πολύπαθο ξενιτεμό. Ένα βασικό ανθρώπινο μοτίβο μέσα από το οποίο εκφράζεται η διπλή εξάρτηση του ανθρώπου από την πατρίδα και τον κόσμο.
Εδώ λοιπόν, υπό ένα νέο φως, το βλέμμα του ποιητή εποπτεύει όλο το φάσμα των ανθρωπίνων σχέσεων, επεκτείνοντας πέρα από την αριστοκρατία και σε άλλες τάξεις, περιβάλλοντας έτσι και τους απλούς ανθρώπους.

Λεωφορείο ο πόθος - Τενεσή Ουίλιαμς


Λεωφορείο ο πόθος - Τενεσή Ουίλιαμς


Λυσασμένη γάτα - Τενεσή Ουίλιαμς


Οι μικροαστοί - Μαξίμ Γκόρκι


Ποντικοπαγίδα - Άγκαθα Κρίστι


Ο πατέρας - Αύγουστος Στρίντμπεργκ


Πέμπτη 3 Νοεμβρίου 2011

Ματωμένος γάμος- Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα


Μήδεια - Εὐριπίδης

ΤΡΟΦΟΣ
Εἴθ΄ ὤφελ΄ Ἀργοῦς μὴ διαπτάσθαι σκάφος
Κόλχων ἐς αἶαν κυανέας Συμπληγάδας͵
μηδ΄ ἐν νάπαισι Πηλίου πεσεῖν ποτε
τμηθεῖσα πεύκη͵ μηδ΄ ἐρετμῶσαι χέρας
ἀνδρῶν ἀρίστων. οἳ τὸ πάγχρυσον δέρας
Πελίᾳ μετῆλθον. οὐ γὰρ ἂν δέσποιν΄ ἐμὴ
Μήδεια πύργους γῆς ἔπλευσ΄ Ἰωλκίας
ἔρωτι θυμὸν ἐκπλαγεῖσ΄ Ἰάσονος·
οὐδ΄ ἂν κτανεῖν πείσασα Πελιάδας κόρας
πατέρα κατῴκει τήνδε γῆν Κορινθίαν 10
ξὺν ἀνδρὶ καὶ τέκνοισιν͵ ἁνδάνουσα μὲν
φυγῇ πολιτῶν ὧν ἀφίκετο χθόνα͵
αὐτή τε πάντα ξυμφέρουσ΄ Ἰάσονι·
ἥπερ μεγίστη γίγνεται σωτηρία͵
ὅταν γυνὴ πρὸς ἄνδρα μὴ διχοστατῇ.
νῦν δ΄ ἐχθρὰ πάντα͵ καὶ νοσεῖ τὰ φίλτατα.
προδοὺς γὰρ αὑτοῦ τέκνα δεσπότιν τ΄ ἐμὴν
γάμοις Ἰάσων βασιλικοῖς εὐνάζεται͵
γήμας Κρέοντος παῖδ΄͵ ὃς αἰσυμνᾷ χθονός·
Μήδεια δ΄ ἡ δύστηνος ἠτιμασμένη 20
βοᾷ μὲν ὅρκους͵ ἀνακαλεῖ δὲ δεξιάς͵
πίστιν μεγίστην͵ καὶ θεοὺς μαρτύρεται
οἵας ἀμοιβῆς ἐξ Ἰάσονος κυρεῖ.
κεῖται δ΄ ἄσιτος͵ σῶμ΄ ὑφεῖσ΄ ἀλγηδόσι͵
τὸν πάντα συντήκουσα δακρύοις χρόνον͵
ἐπεὶ πρὸς ἀνδρὸς ᾔσθετ΄ ἠδικημένη͵
οὔτ΄ ὄμμ΄ ἐπαίρουσ΄ οὔτ΄ ἀπαλλάσσουσα γῆς
πρόσωπον· ὡς δὲ πέτρος ἢ θαλάσσιος
κλύδων ἀκούει νουθετουμένη φίλων·

Όρνιθες - Αριστοφάνης (Θέατρο Τέχνης 1975)


 

Αισχύλος - Προμηθεὺς Δεσμώτης


μετάφραση: Ι. Γρυπάρη

Πρόλογος


Κράτος
Χθονὸς μὲν ἐς τηλουρὸν ἥκομεν πέδον,
Σκύθην ἐς οἷμον, ἄβατον εἰς ἐρημίαν.
Ἥφαιστε, σοὶ δὲ χρὴ μέλειν ἐπιστολὰς
ἅς σοι πατὴρ ἐφεῖτο, τόνδε πρὸς πέτραις




Κράτος
Να μας στα πέριορα τ' αλαργινά του κόσμου
στους έρημους κι απάτητους Σκυθικούς δρόμους.
Τώρα δουλειά σου, ω Ήφαιστε, όσα ο πατέρας
πρόσταξε, να γνοιαστείς, και τον άνομο τούτο
5
ὑψηλοκρήμνοις τὸν λεωργὸν ὀχμάσαι 
ἀδαμαντίνων δεσμῶν ἐν ἀρρήκτοις πέδαις.
τὸ σὸν γὰρ ἄνθος, παντέχνου πυρὸς σέλας,
θνητοῖσι κλέψας ὤπασεν. τοιᾶσδέ τοι
ἁμαρτίας σφε δεῖ θεοῖς δοῦναι δίκην,
στα βράχια στους ψηλούς γκρεμούς να πεδικλώσεις
μ' αλύσων ασύντριφτα δεσμά ατσαλένια,
γιατί έκλεψε της πάντεχνης φωτιάς τη φλόγα,
-τ' άνθος σου εσένα- και το χάρισε τ' ανθρώπου.
Τέτοιο κρίμα χρωστάει λοιπόν να μας πλερώσει,
10
ὡς ἂν διδαχθῇ τὴν Διὸς τυραννίδα
στέργειν, φιλανθρώπου δὲ παύεσθαι τρόπου.
για να μάθει του Δία την εξουσία να στρέγει
και τους φιλάνθρωπους τους τρόπους του ν' αφήσει.

Αντιγόνη - Σοφοκλής

Ἀντιγόνη
ὦ κοινὸν αὐτάδελφον Ἰσμήνης κάρα,
ἆρ᾽ οἶσθ᾽ ὅ τι Ζεὺς τῶν ἀπ᾽ Οἰδίπου κακῶν
ὁποῖον οὐχὶ νῷν ἔτι ζώσαιν τελεῖ;
οὐδὲν γὰρ οὔτ᾽ ἀλγεινὸν οὔτ᾽ ἄτης ἄτερ
οὔτ᾽ αἰσχρὸν οὔτ᾽ ἄτιμόν ἐσθ᾽, ὁποῖον οὐ 5
τῶν σῶν τε κἀμῶν οὐκ ὄπωπ᾽ ἐγὼ κακῶν.
καὶ νῦν τί τοῦτ᾽ αὖ φασι πανδήμῳ πόλει
κήρυγμα θεῖναι τὸν στρατηγὸν ἀρτίως;
ἔχεις τι κεἰσήκουσας; ἤ σε λανθάνει
πρὸς τοὺς φίλους στείχοντα τῶν ἐχθρῶν κακά; 10
(Ισμήνη μου, αδελφή μου, μάτια μου,
ξέρεις ποιες συμφορές περίσσεψαν απ' τον Οιδίποδα
που δεν τις φόρτωσε σε μας τις δυο τις ζωντανες ο Δίας;
Θλίψη κατάρα, καταφρόνια και ντροπή
δεν είδα να περίσσεψε καμιά
και στις δικές μου συμφορές και στις δικές σου.
Τώρα, τι να 'ναι πάλι η προσταγή του στρατηγού
που γέμισε της αγορά προσώρας, καθώς λένε;
πήρε τ' αυτί σου κι έμαθες; ή δεν ψυχανιμίζεσαι
αντάρες εχθρικές εκείνους που αγαπάμε να σιμώνουν;)

Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2011

Μεσάνυχτα στο Παρίσι (2011) Γούντι Άλεν


Όλα για τη μητέρα μου (1999) Πέδρο Αλμοδόβαρ


Κίκα (1993) Πέδρο Αλμοδόβαρ


Ο Άγγλος ασθενής (1996) - Άντονι Μιγκέλα


Pulp fiction (1994) - Κουέντιν Ταραντίνο


Το πιάνο (1993) - Τζέιν Κάμπιον


Bleu velvet (1986) Ντέιβιντ Λιντς


Η κυρία και ο ναύτης (1975) Λίνα Βερτμίλερ


Αποκάλυψη τώρα (1979) Φράνσις Φορντ Κόπολα


High Anxiety (1978) Μελ Μπρουκς


Μανχάταν (1979)


Το αδελφάτο των ιπποτών της ελεεινής τραπέζης (1975) - Μόντι Πάιθονς


Φρανκεστάιν τζούνιορ (1974) Μελ Μπρουκς


Ο νονός ΙΙ (1974) Φράνσις Φορντ Κόπολα


Ιστορία έρωτα και αναρχίας (1973) Λίνα Βερτμίλερ



Στέλλα (1955) Μιχάλης Κακογιάννης


Το κορίτσι με τα μαύρα (1956) Μιχάλης Κακογιάννης


Η κάλπικη λίρα (1955) Γιώργος Τζαβέλλας


Το Θεώρημα (1968) - Πιερ Πάολο Παζολίνι


Όλα για την Εύα (1950) Τζόζεφ Λ. Μάνκιεβιτς


Τα φώτα της πόλης (1931) - Τσάρλι Τσάπλιν


Καζαμπλάνκα (1942 - Μάικλ Κέρτις)


Ο πολίτης Κέιν - Όρσον Γουέλς


Οδυσσέας Ελύτης - Ο Μάνος Κατράκης απαγγέλλει Άξιον Εστί


Χένρι Μίλερ - Τροπικός του Αιγόκερου

{…} Πρέπει πρώτα να τσακιστείς για τα καλά, να εκμηδενιστούν οι αλληλοσυγκρουόμενες αρχές που σέρνεις μαζί σου. Πρέπει να σαρωθείς ολοκληρωτικά σαν ανθρώπινο πλάσμα, για να ξαναγεννηθείς σαν άτομο. Πρέπει να γίνεις κάρβουνο και ορυκτό για να μπορέσεις ν’ ανυψωθείς προοδευτικά, ξεκινώντας απ’ τον τελευταίο παρονομαστή του είναι σου. Πρέπει να ξεπεράσεις τον οίκτο αν θέλεις η συναισθηματικότητά σου να ξεκινά απ’ τις ίδιες ρίζες του είναι σου. Δεν οικοδομείται καινούργιος ουρανός, νέα γης, με «γεγονότα» – υπάρχει μονάχα το ένα και μοναδικό γ ε γ ο
ν ό ς: Ότι ο άνθρωπος, ο οποιοσδήποτε άνθρωπος, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, διατρέχει τον καθορισμένο γι’ αυτόν δρόμο. Άλλοι παίρνουν το πιο μακρύ κι άλλοι τον πιο βραχύ. Κάθε άνθρωπος δουλεύει με τον δικό του τρόπο για το πεπρωμένο του και κανένας δεν μπορεί να τον βοηθήσει, εκτός απ’ τη δική του τη μεγαλοψυχία, την καλοσύνη και την υπομονή.{…}

{…} Μπορεί όλοι μας να ξέρουμε ότι ο Χριστός δεν πρόκειται να ξανακατέβει στη γης, ότι μεγάλοι νομοθέτες δεν πρόκειται να ξαναγεννηθούν, ότι δεν πρόκειται να σταματήσουν τα φονικά, οι κλεψιές, οι βιασμοί, κι όμως… κι όμως κάτι περιμένουμε, κάτι το τρομαχτικά θαυμαστό και παράλογο, ίσως μια δωρεάν διανομή κρύου αστακού με μαγιονέζα, ίσως καμιά εφεύρεση, σαν το ηλεκτρικό φως, ή σαν την τηλεόραση, μόνο που θα είναι πιο καταλυτική, πιο σπαραχτική για την ψυχή, μια εφεύρεση που ο νους να μη μπορεί να τη συλλάβει κι απ’ όπου θα ξεπεταχτεί μια γαλήνη, ένα κενό ικανό να τινάξει τον κόσμο στον αέρα, όχι το κενό και η γαλήνη του θανάτου, αλλά της ζωής, όπως την έχουν φανταστεί οι καλόγεροι του παρελθόντος, όπως ακόμα την ονειρεύονται στα Ιμαλάια, στο Θιβέτ, στη Λαχόρη, στα Αλεουτιανά Νησιά, στην Πολυνησία, στην Ανατολική Ιρλανδία, – τ’ όνειρο των ανθρώπων μπροστά στον κατακλυσμό, πριν να γραφτεί ο λόγος, τ’ όνειρο των σπηλαίων και των ανθρωποφάγων, εκείνων με το διπλό φύλο και τις κοντές ουρές, εκείνων που τους λεν τρελούς, και δεν έχουν τον τρόπο να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, γιατί τους συντρίβει ο αριθμός εκείνων, που δεν είναι τρελοί.

Τρίτη 1 Νοεμβρίου 2011

Γιώργος Σεφέρης - Ο Βασιλιάς της Ασίνης


Ἀσίνην τε...
ΙΛΙΑΔΑ

Κοιτάξαμε ὅλο τὸ πρωὶ γύρω-γύρω τὸ κάστρο
ἀρχίζοντας ἀπὸ τὸ μέρος τοῦ ἴσκιου ἐκεῖ ποὺ ἡ θάλασσα
πράσινη καὶ χωρὶς ἀναλαμπή, τὸ στῆθος σκοτωμένου παγωνιοῦ
Μᾶς δέχτηκε ὅπως ὁ καιρὸς χωρὶς κανένα χάσμα.
Οἱ φλέβες τοῦ βράχου κατέβαιναν ἀπὸ ψηλὰ
στριμμένα κλήματα γυμνὰ πολύκλωνα ζωντανεύοντας
στ ἄγγιγμα τοῦ νεροῦ, καθὼς τὸ μάτι ἀκολουθώντας τις
πάλευε νὰ ξεφύγει τὸ κουραστικὸ λίκνισμα
χάνοντας δύναμη ὁλοένα.

Ἀπὸ τὸ μέρος τοῦ ἥλιου ἕνας μακρὺς γιαλὸς ὁλάνοιχτος
καὶ τὸ φῶς τρίβοντας διαμαντικὰ στὰ μεγάλα τείχη.
Κανένα πλάσμα ζωντανὸ τ᾿ ἀγριοπερίστερα φευγάτα
κι ὁ βασιλιὰς τῆς Ἀσίνης ποὺ τὸν γυρεύουμε δυὸ χρόνια τώρα
ἄγνωστος λησμονημένος ἀπ᾿ ὅλους κι ἀπὸ τὸν Ὅμηρο
μόνο μία λέξη στὴν Ἰλιάδα κι ἐκείνη ἀβέβαιη
ριγμένη ἐδῶ σὰν τὴν ἐντάφια χρυσὴ προσωπίδα.
Τὴν ἄγγιξες, θυμᾶσαι τὸν ἦχο της; κούφιο μέσα στὸ φῶς
σὰν τὸ στεγνὸ πιθάρι στὸ σκαμμένο χώμα-
κι ὁ ἴδιος ἦχος μὲς στὴ θάλασσα μὲ τὰ κουπιά μας.
Ὁ βασιλιὰς τῆς Ἀσίνης ἕνα κενὸ κάτω ἀπ᾿ τὴν προσωπίδα
παντοῦ μαζί μας παντοῦ μαζί μας, κάτω ἀπὸ ἕνα ὄνομα:
«Ἀσίνην τε... Ἀσίνην τε...»

Η σοφία και η κυριολεξία της ελληνικής γλώσσας

Η σοφία
Στη γλώσσα έχουμε το σημαίνον (τη λέξη) και το σημαινόμενο (την έννοια). Στην Ελληνική γλώσσα αυτά τα δύο έχουν πρωτογενή σχέση, καθώς αντίθετα με τις άλλες γλώσσες το σημαίνον δεν είναι μια τυχαία σειρά από γράμματα. Σε μια συνηθισμένη γλώσσα όπως τα Αγγλικά μπορούμε να συμφωνήσουμε όλοι να λέμε το σύννεφο car και το αυτοκίνητο cloud, και από την στιγμή που το συμφωνήσουμε να είναι και έτσι. Στα Ελληνικά κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. Γι' αυτόν τον λόγο πολλοί διαχωρίζουν τα Ελληνικά σαν «εννοιολογική» γλώσσα από τις υπόλοιπες «σημειολογικές» γλώσσες.

Γιάννης Ρίτσος - Ο ταμένος (18 Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας)


Γιάννης Ρίτσος - Κυκλάμινο (18 Λιανοτράγουδα της πικρής Πατρίδας)


Νίκος Καββαδίας - Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα


Νίκος Καββαδίας - Εσμεράλδα


Χέρμαν Έσε - Ο λύκος της στέπας

Ο άνθρωπος δεν είναι ικανός για σκέψη υψηλού βαθμού και ακόμα και ο πιο πνευματοποιημένος και καλλιεργημένος, συνηθίζει να βλέπει τον εαυτό του και τον κόσμο μέσα από τα παραμορφωτικά πρίσματα της αυταπάτης και της υπεραπλούστευσης – και πιο πολύ απ’ όλα τον εαυτό του. Γιατί φαίνεται πως υπάρχει μια έμφυτη και επιτακτική ανάγκη σ’ όλους τους ανθρώπους να θεωρούν τον εαυτό σαν μια βασική μονάδα. Όσο συχνά, όσο οδυνηρά κι αν κλονίζεται αυτή η ψευδαίσθηση, πάντα αναστυλώνεται και πάλι. {…}
Κι αν ποτέ η υποψία της πολλαπλής ύπαρξής τους τρυπώσει στο νου ανθρώπων με εξαιρετικές δυνάμεις και ασυνήθιστα λεπτές ευαισθησίες, όπως είναι όλοι οι ιδιοφυείς, και τότε, ξεφεύγοντας από την ψευδαίσθηση της ενιαίας προσωπικότητας αντιληφθούν ότι ο εαυτός είναι καμωμένος από μια πλειάδα εαυτούς, δεν έχουν παρά να πουν κάτι τέτοιο κι αμέσως η πλειοψηφία τους κλειδαμπαρώνει, καλείται η επιστήμη σε βοήθεια, βεβαιώνει σχιζοφρένεια και προστατεύει την ανθρωπότητα από την ανάγκη ν’ ακούσει τη φωνή της αλήθειας από τα χείλη αυτών των άτυχων ανθρώπων. Γιατί λοιπόν να χάσουν τα λόγια τους, γιατί να πουν εκείνο που κάθε σκεπτόμενος άνθρωπος αντιλαμβάνεται σαν αυτονόητο, όταν και η απλή αναφορά του θεωρείται σαν διατάραξη της κοινής ησυχίας; Έτσι, εκείνος που η σκέψη του φτάνει τόσο μακριά και αντιλαμβάνεται πως η υποτιθέμενη μονάδα του εαυτού είναι τουλάχιστον διπλή, είναι κιόλας μια ιδιοφυΐα και σίγουρα ένα εξαιρετικό και ενδιαφέρον πρόσωπο. Στην πραγματικότητα, ωστόσο κάθε εγώ δεν είναι καθόλου μια μονάδα αλλά ένας πολύπτυχος κόσμος, ένας έναστρος ουρανός, ένα χάος μορφών, καταστάσεων και σταδίων από κληρονομικές δυνατότητες και πιθανότητες. Φαίνεται πως έχει γίνει για όλους μας μια αναγκαιότητα επιτακτική όσο η τροφή και η αναπνοή να θεωρούμε αυτό το χάος σαν μια ενότητα και να μιλάμε για το εγώ μας σαν να ήταν μονοδιάστατο, ολότελα ξεχωρισμένο και παγιωμένο φαινόμενο. Ακόμα κι οι καλύτεροι από μας μοιράζονται αυτή την αυταπάτη.
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...