Παρασκευή 30 Δεκεμβρίου 2011

Οδυσσέας Ελύτης - Μαρία Νεφέλη

Θέσφατα από τη «Μαρία Νεφέλη» 
(Κάντε click στην εικόνα)
Ο Νεφεληγερέτης
(Κάντε click στην εικόνα)

Ο Πλανήτης Γη 
(Κάντε click στην εικόνα)

Η Ιερή Εξέταση
(Κάντε click στην εικόνα)

Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2011

Βιτσέντζος Κορνάρος - Ερωτόκριτος

(Τραπεζόντα Σητείας 1553 - Χάνδακας 1613/1614). Βενετοκρητικός ποιητής μέλος της Ακαδημίας του Στραβαγκάντι, την οποά ίδρυσε ο αδελφός του.

Αντί βιογραφικού αυτοσυστήνεται ο ποιητής:

Βιτζέντζος είν’ ο ποιητής κ’ εις τη γενιά Κορνάρος,
που να βρεθεί ακριμάτιστος, όντε τον πάρη ο Χάρος.
Στη Στείαν εγεννήθηκε, στη Στείαν ενεθράφη,
εκεί ’καμε κ’ εκόπιασε ετούτα, που σας γράφει.
Στο Κάστρον* επαντρεύτηκε, σαν αρμηνεύγ’ η φύσι·
το τέλος του έχει να γενή, όπου ο Θεός ορίση.

*Ηράκλειο

Ερωτόκριτος και Αρετούσα
από τον Θεόφιλο
Είναι ο δημιουργός του Ερωτόκριτου, από τα αριστουργήματα της λογοτεχνίας της Κρητικής Αναγέννησης. Είναι ένα λυρικό αφηγηματικό ποίημα 10.052 στίχων, ομοιοκατάληκτων δεκαπεντασύλλαβων. Έμμετρο μυθιστόρημα, με ποιητική ευαισθησία, κρητικό ιδίωμα και ανάμεικτη γλώσσα, γύρω από τον έρωτα του Ερωτόκριτου και της Αρετούσας και την τιμή, τη φιλία, το κουράγιο και την παλληκαριά. Γράφτηκε περίπου το 1590-1610 και η φιλοσοφική του θεώρηση για τον κόσμο είναι εκτός θρησκευτικών στοιχείων έχοντας θεμελιώδη έννοια τη φύση. Σώζεται μόνο ένα χειρόγραφο του 1710 γραμμένο στην Κεφαλλονιά και πρωτοτυπώθηκε στη Βενετία το 1713.
Καταξιώνεται από τον Διονύσιο Σολωμό και κορυφώνεται ειδικά από τον Γιώργο Σεφέρη.
Μελοποιήθηκε από τους Χριστόδουλο Χάλαρη και Σταύρο Ξαρχάκο.
Μ.Μ.

Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου 2011

Λεονάρντο ντα Βίντσι

Αυτοπροσωπογραφία
[Βίντσι (Φλωρεντία) 1452 - Αμπουάζ 1519]. Καλλιτέχνης και επιστήμονας με οικουμενικό πνεύμα και ασίγαστη επιθυμία για γνώση.
Στην εποχή της Αναγέννησης και του ουμανισμού, γι’ αυτόν το saper vedere (το να ξέρει κανείς πώς να βλέπει) αποτελούσε το μεγάλο θέμα των μελετών του, που αφορούσαν τα έργα του ανθρώπου και τις δημιουργίες της φύσης. Χαρακτηρίζεται από έναν «δημιουργικό δυαδισμό», ασχολούμενος μεθοδικά με τη σπουδή της ίδιας της φύσης και αποκαλύπτοντας με αυτόν τον τρόπο τόσο την τέχνη όσο και τις επιστημονικές γνώσεις του.
Στο διάσημο εργαστήριο του Βερόκιο, σε ηλικία 15 ετών, απέκτησε πολύπλευρη εκπαίδευση, ζωγραφική, γλυπτική αλλά και τεχνικομηχανικές γνώσεις. Από την αρχή της σταδιοδρομίας του φιλοτέχνησε πολλά τεχνικά σκίτσα με πένα και μολύβι: αντλίες, πολεμικά όπλα, μηχανικά εξαρτήματα.
Στα τριάντα του χρόνια  μπήκε στην αυλή του Λοντοβίκο Σφόρτσα στο Μιλάνο και χαίροντας μεγάλης εκτίμησης παρέμεινε για 17 χρόνια ξετυλίγοντας ταυτόχρονα όλη τη μεγαλοφυΐα του. Ολοκλήρωσε στη διάρκεια αυτή  μόνο έξι έργα διατηρώντας εκτεταμένο εργαστήριο με μαθητές, ενώ παράλληλα στρέφεται στις επιστημονικές σπουδές.

Τρίτη 20 Δεκεμβρίου 2011

Τα Χρυσά Έπη του Πυθαγόρα

Ο Πυθαγόρας στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών του Ραφαήλ
Ο Πυθαγόρας, o  σημαντικότερος σοφός της αρχαιότητας, δεν έγραψε τίποτε. Το όνομά του είναι περιβεβλημένο με την αχλύ του θρύλου,  αποδεικνύοντας έτσι τη δύναμη και την παραγωγικότητα του έργου του. Η διδασκαλία του Πυθαγόρα που γινόταν στη Σχολή του στον Κρότωνα, το Ομακοείον, περιείχε βαθμίδες μύησης, στη διάρκεια των οποίων οι μαθητές του με αυστηρή πειθαρχία και όρκο σιωπής άκουγαν πίσω από παραπέτασμα τον Πυθαγόρα, χωρίς να τον βλέπουν, και  ακολουθούσαν πιστά τις ρήσεις του διδασκάλου, σαν θεϊκά δόγματα: «Αυτός έφα», (Αυτός είπε), μαρτυρείται ότι έλεγαν. Επίσης έδιναν τον μέγιστο ιερό όρκο στην Τετρακτύ.
Ολόκληρη η διδασκαλία του διατηρήθηκε ζωντανή για αιώνες και ο Ιεροκλής, νεοπλατωνικός φιλόσοφος του 5ου μ.Χ. αιώνα, διασώζει υπομνήματα, πυθαγορικά παραγγέλματα, τα Χρυσά του Έπη.
Είναι μία συλλογή 71 στίχων που πιθανόν να έχουν συντεθεί από τους νεοπυθαγόρειους,  αντικατοπτρίζουν όμως ολόκληρη την ηθική διδασκαλία του Πυθαγόρα.
Το κείμενο είναι αξιοθαύμαστο, στέκεται αναλλοίωτο στις ημέρες μας,  θα μπορούσε κανείς να το χαρακτηρίσει σαν ένα «ευαγγέλιο», ακόμη και σύγχρονων πνευματιστών, ένα απόσταγμα της φιλοσοφίας των Πυθαγορείων με μεταφυσική διάσταση, που προτρέπει τον μύστη  ως απώτερος σκοπός του εν ζωή να είναι το μέτρο και η Αρετή, ψυχή τε και σώματι, σε όλες τις εκφάνσεις του αγαθού, και μετά θάνατον η αθανασία της ψυχής.

Τα Χρυσά Έπη
Αρχαίο κείμενο και νεοελληνική μεταγραφή

Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου 2011

Ανδρέας Εµπειρίκος - Η νέα καθέλκυση του «Μεγάλου Ανατολικού»

Σαράντα χρόνια από την ολοκλήρωση του «Μεγάλου Ανατολικού» και 21 χρόνια από την έκδοσή του ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης εκδίδει το «Ανθολόγιο» του οκτάτομου αυτού έργου του Ανδρέα Εμπειρίκου.
Σύμφωνα με τον κύριο Γιατρομανωλάκη τα βασικά κεφάλαια κρατήθηκαν αυτούσια με την αρίθμηση του πρωτοτύπου, και μεταξύ τους υπάρχουν συνδετικές περιλήψεις που επιτρέπουν στον αναγνώστη να παρακολουθεί τα πάντα όπως τα σχεδίασε ο Εμπειρίκος. Ο καθηγητής κλασικής ελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών  αναλύει το πώς και το γιατί του εγχειρήματός του. ( εφημ. Το Βήμα, 19.12.2011)

Ποιοι λόγοι άραγε επέβαλαν ώστε, 20 τόσα χρόνια µετά την κυκλοφορία του πολυσυζητηµένου αλλά και παρεξηγηµένου Μεγάλου Ανατολικού, οκτώ τόµοι, 2.104 σελίδες, αυτό το αναιδές ερωτογράφηµα να επανεµφανισθεί µε τη µορφή ενός Ανθολογίου;

Aκόµη, πόσο νόµιµη και πόσο λειτουργική µπορεί να είναι αυτή καθεαυτή η ανθολόγηση ενός πεζογραφήµατος; Και, τέλος, τι προσδοκούν οι συντελεστές της νέας καθέλκυσης του Μεγάλου Ανατολικού στην εποχή του δικού µας «Τιτανικού», όπως την έχουν ορίσει οι πολιτικοί καπετάνιοι, ύπαρχοι και µούτσοι, η οποία, εκτός των άλλων, είναι συντηρητικότερη απ’ όσο η ευοίωνη δεκαετία του ‘90;

Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 2011

Η χρήση της γραφής σε δύο κοινωνίες

Μυκηναϊκός πολιτισμός και πρώιμη πόλη-κράτος

Όταν μιλάμε για γραφή εννοούμε κυρίως τη συμβολική παράσταση διά γραπτών σημείων των φθόγγων των λέξεων. Ο άνθρωπος, αφού χρησιμοποίησε την ομιλία του επί σειρά αιώνων, αισθάνθηκε την ανάγκη καθετί λεγόμενο να το χαράξει ώστε να μένει γραμμένο, και έτσι προήλθε η γραφή, η έκφραση, δηλαδή, των ανθρώπινων διανοημάτων με σημεία ορατά πλέον.
Οι Έλληνες ανήκουν στους προνομιούχους λαούς που, χρησιμοποιώντας τη γραφή, κατάφεραν να αναπτύξουν, να διασώσουν και να διαδώσουν τον λαμπρό πολιτισμό που δημιούργησαν. ΗΟΣ ΝΥΝ ΟΡΧΕΣΤΟΝ ΠΑΝΤΟΝ ΑΤΑΛΟΤΑΤΑ ΠΑΙΖΕΙ, ΤΟΤΟ ΔΕΚΑΝ ΜΙΝ  (Όποιος από τους ορχηστές χορεύει απαλότερα σ’ αυτόν να δοθεί) γράφει η «οινοχόη του Διπύλου», μαρτυρώντας την αρχαιότερη ελληνική γραφή, χαραγμένη σε πήλινο αγγείο.
Θα επιχειρήσουμε να τοποθετήσουμε τη γραφή στις δύο κοινωνίες, του μυκηναϊκού κόσμου και της πρώιμης πόλης-κράτους, και να αναλύσουμε τον διαφορετικό τρόπο χρήσης της και τις ανάγκες που εξυπηρετούσε.

Βασίλης Μαραγκός - Το προσωπείο του χρόνου


(Αθήνα 1963). Εργάστηκε σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης ενώ τα τελευταία χρόνια διαμένει στις Βρυξέλλες. Έχει μεταφράσει από τα βουλγαρικά έργα των ποιητών Λιουμπομίρ Λέβτσεφ, Στέφαν Γκέτσεφ, Τσβετάνκα Ελένκοβα και από τα πολωνικά του Άνταμ Ζαγκαγιέβσκι.  Έχει δημοσιεύσει δοκίμια με αναφορά στις ελληνοβουλγαρικές πολιτιστικές σχέσεις και σε προσωπικότητες του χώρου της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, και το βιβλίο: Παΐσιος Χιλανδαρινός και Σωφρόνιος Βράτσης. Από την Ορθόδοξη Ιδεολογία στη Διάπλαση της βουλγαρικής ταυτότητας, Αθήνα 2009.
Το προσωπείο του χρόνου –πρώτο ποιητικό έργο του Βασίλη Μαραγκού– είναι μια περιδιάβαση στο οικείο και αυχμηρό τοπίο  της ανθρώπινης διάρκειας. Ποιητικά γυμνάσματα με φιλοσοφική και λυρική διάθεση και «ψελλίσματα της ψυχής»  συνοδεύουν το ταξίδι από ένα διαρκώς μεταμορφούμενο παρελθόν, έρμαιο της  μνήμης και της λήθης, προς ένα αβέβαιο αλλά αναπόδραστο μέλλον . 
Ανάμεσα στις φωνές εκείνων που μελετούν πώς να δαμάσουν το χρόνο, πώς να αντιμετωπίσουν τη φευγαλέα του πραγματικότητα, ξεπροβάλλει το ποιητικό Εγώ που αναζητώντας την αλήθεια επικαλείται την αρωγή του άχρονου ή του πυκνού σύμπαντος χρόνου, την αίσθηση
Ότι ο χρόνος σταματά
Ότι η στιγμή αιωρείται και σε περιμένει
Να παίξετε μαζί στην παιδική αιώρα της
και διακηρύσσει την πίστη του στον λόγο της ψυχής. Ο χρόνος ωστόσο παραμένει ο φρουρός του ανθρώπου στη γη, τιμωρός των λαθών του αλλά και εκκολαπτήριο νέας ζωής.

Από το σύνολο της διάφανης λογοτεχνικής γραφής του Β. Μαραγκού σταχυολογήσαμε δύο ποιήματα:

Σάββατο 10 Δεκεμβρίου 2011

Ν. Λύτρας, Γ. Μπουζιάνης - Συνεπής μοντερνισμός

Ιστορικό. Με τον ερχομό του Όθωνα το νέο ελληνικό κράτος έχει ως στόχο τον εξευρωπαϊσμό της  κοινωνίας. Η Βαυαροκρατία με έναν επιπλέον σεβασμό και στους προσανατολισμούς του Νεοελληνικού Διαφωτισμού ιδρύει το Σχολείον των Τεχνών (εξελίχθηκε προοδευτικά σε Σχολή Καλών Τεχνών). Οι πρώτοι ξένοι ή ντόπιοι, σπουδασμένοι όμως στη βαυαρική πρωτεύουσα, θα μετεμφυτεύσουν το νόθο κλασικιστικό πνεύμα της Σχολής του Μονάχου στο οποίο επικρατεί ο ακαδημαϊσμός με μια «ποιητική και ειδυλλιακή αντίληψη» που αρέσει και κολακεύει την ευαισθησία μιας μικροαστικής τάξης στην ανάπτυξή της.

Η Ελλάδα θα ακολουθήσει με μεγάλη βραδύτητα διαδικασιών τα ρεύματα του μοντερνισμού που αναπτύσσονται στα ευρωπαϊκά κέντρα ήδη από τον 19ο αιώνα ως αντίλογος στην ακαδημαϊκή τέχνη. Μόνο στην αρχή του 20ού αιώνα θα έρθει τελικά η ποθητή ανανέωση στη  ζωγραφική παρά τις αντιδράσεις των ακαδημαϊκών κύκλων για την πρωτοκαθεδρία.
Με την είσοδο του μεγάλου Κρητικού πολιτικού Ελ. Βενιζέλου η εθνική ιδεολογία πλουτίζεται με νέες αποχρώσεις, παρακολουθώντας συνάμα τις ευρωπαϊκές νεωτερικές τάσεις. Έτσι, στη ζωγραφική θα αναπτυχθούν δύο ρεύματα: Ο συνεπής μοντερνισμός και ο ελληνοκεντρικός μοντερνισμός  που θα φθάσει μέχρι τη Γενιά του ’30 και που ανακαλεί το εθνικά διακριτό, τη σύνδεση της τέχνης με την πορεία του ελληνισμού (αρχαιότητα, Βυζάντιο, λαϊκή τέχνη).

Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2011

Πάμπλο Νερούδα


(Παράλ 1904 - Σαντιάγο 1973). Ψευδώνυμο του Νεφταλί Ρικάρντο Ρέγες, που σε ηλικία 16 χρόνων αποφάσισε να αλλάξει το όνομά του για να τιμήσει τη μνήμη του Τσεχοσλοβάκου ποιητή Γιαν Νερούδα, αλλά και ίσως εξαιτίας του πατέρα του ο οποίος προσπάθησε παντοιοτρόπως να τον αποτρέψει  από τη λογοτεχνική του κλίση. Χιλιανός ποιητής, o σημαντικότερος του 20ού αιώνα στη Λατινική Αμερική, ξεκίνησε να γράφει ποίηση σε ηλικία 10 ετών. Mε κεντρικό θέμα πολλών βιβλίων του τον έρωτα αλλά και, εμπνεόμενος από τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο και από την φιλία του με τον Λόρκα,  κοινωνικού και επαναστατικού περιεχομένου. Κάτοχος  του Νομπέλ Λογοτεχνίας (1971) και του Βραβείου Λένιν για την Ειρήνη (1958). Επίσης διπλωμάτης και πολιτικός. Έργα του Η τρίτη κατοικία, Το αλλοπρόσαλλο βιβλίο, Εκατό ερωτικά σονέτα, Γήινη κατοικία, το Κάντο Χενεράλ που μελοποιήθηκε από τον δικό μας Μίκη Θεοδωράκη κ.ά.

Αργοπεθαίνει...
Αργοπεθαίνει όποιος γίνεται σκλάβος της συνήθειας, επαναλαμβάνοντας κάθε μέρα τις ίδιες διαδρομές, όποιος δεν αλλάζει περπατησιά όποιος δεν διακινδυνεύει και δεν αλλάζει χρώμα στα ρούχα του, όποιος δεν μιλά σε όποιον δεν γνωρίζει. Αργοπεθαίνει όποιος αποφεύγει ένα πάθος, όποιος προτιμά το μαύρο για το άσπρο και τα διαλυτικά σημεία στο «ι» αντί ενός συνόλου συγκινήσεων που κάνουν να λάμπουν τα μάτια, που μετατρέπουν ένα χασμουρητό σε ένα χαμόγελο, που κάνουν την καρδιά να κτυπά στο λάθος και στα συναισθήματα. Αργοπεθαίνει όποιος δεν αναποδογυρίζει το τραπέζι, όποιος δεν είναι ευτυχισμένος στη δουλειά του, όποιος δεν διακινδυνεύει τη βεβαιότητα για την αβεβαιότητα για να κυνηγήσει ένα όνειρο, όποιος δεν επιτρέπει στον εαυτό του τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του να αποφύγει τις εχέφρονες συμβουλές. Αργοπεθαίνει όποιος δεν ταξιδεύει, όποιος δεν διαβάζει, όποιος δεν ακούει μουσική, όποιος δεν βρίσκει σαγήνη στον εαυτό του. Αργοπεθαίνει όποιος καταστρέφει τον έρωτά του, όποιος δεν επιτρέπει να τον βοηθήσουν, όποιος περνάει τις μέρες του παραπονούμενος για τη τύχη του ή για την ασταμάτητη βροχή. Αργοπεθαίνει όποιος εγκαταλείπει μια ιδέα του πριν την αρχίσει, όποιος δεν ρωτά για πράγματα που δεν γνωρίζει. Αποφεύγουμε τον θάνατο σε μικρές δόσεις, όταν θυμόμαστε πάντοτε ότι για να είσαι ζωντανός χρειάζεται μια προσπάθεια πολύ μεγαλύτερη από το απλό γεγονός της αναπνοής. Μόνο η ένθερμη υπομονή θα οδηγήσει στην επίτευξη μιας λαμπρής ευτυχίας

Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2011

Πλάτωνας - Ο μύθος του σπηλαίου

Πλάτων (Αθήνα 427-348/347). Μαζί με τον Σωκράτη και τον Αριστοτέλη κορυφαίος φιλόσοφος. Αριστοκρατικής καταγωγής, γνωρίζοντας τον Σωκράτη εγκαταλείπει την ποίηση και την πολιτική και στρέφεται οριστικά στη φιλοσοφία. Ταξίδεψε στην Αίγυπτο, στην Ιταλία και στη Σικελία. Το 387 ιδρύει φιλοσοφική σχολή, την Ακαδημία. Έγραψε περί τους 30 διαλόγους (Συμπόσιο, Πολιτεία, Φαίδρος, Τίμαιος, Νόμοι κ.ά.), όπου συνήθως ο Σωκράτης με τη μαιευτική μέθοδο, ανοίγει τον δρόμο για τη διαλεκτική πορεία της ανόδου προς τις ιδέες (του αγαθού, της αλήθειας, του κάλλους), δηλαδή τα καθαρά αρχέτυπα, των οποίων είδωλα ή μιμήματα αποτελούν τα αντικείμενα του κόσμου τούτου, εισερχόμενος έτσι στο θέμα της αθανασίας της ψυχής. Επίσης σχεδιάζει μια ιδανική πολιτεία την οποία κυβερνούν οι φιλόσοφοι, οι έχοντες την αντίληψη της δικαιοσύνης πάνω στην ιδέα του αγαθού.

Τον μύθο του σπηλαίου ο Πλάτων τον εμπνεύσθηκε πριν από σχεδόν 25 αιώνες. Στη σημερινή εποχή, που είναι τόσο διαφορετική από τη δική του, ο μύθος είναι παραπάνω από επίκαιρος. Ο σύγχρονος άνθρωπος μέσα στη συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία έχει ξεφύγει από τον προορισμό του. Έλκεται και παρασύρεται από τις εικόνες που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα, και βαδίζει χωρίς ιδανικά, οράματα και καθόλου πρότυπα. Το σπήλαιον συμβολίζει την κατάσταση ύπνωσης που βρίσκονται οι άνθρωποι-δεσμώτες οι οποίοι χρειάζεται να αποσπασθούν προκειμένου να αφυπνισθούν για να εξέλθουν στο φως.
Το σπήλαιο σήμερα είναι τα διάφορα μέσα, άλλα εμφανή άλλα ανεκδήλωτα, τα οποία προσπαθούν να υποτάξουν μαζικά τη συνείδηση των λαών. Ένα απτό παράδειγμα είναι η τηλεόραση, μια ψευδής εικόνα που εξουσιάζει, χειραγωγεί, κατευθύνει και αποπροσανατολίζει τον άνθρωπο από τον αληθινό του κόσμο και τον αφήνει στις φαντασιώσεις του.

Αναπαράσταση του σπηλαίου

Παρατίθεται ολόκληρη η περικοπή της μυθοπλασίας του σπηλαίου που αν μελετηθεί θα προβληματίσει τον σκεπτόμενο άνθρωπο.
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...