Παρασκευή 29 Ιουνίου 2012

Ρωμαϊκά μνημεία της Αθήνας

Όπως έχει συστηματικά αποσιωπηθεί η κάθε περίοδος υποδούλωσης της Ελλάδας στο παρελθόν, το ίδιο συμβαίνει και με τη ρωμαϊκή αρχιτεκτονική. Την εποχή των πρώτων ανασκαφών μάλιστα δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που τα ρωμαϊκά ευρήματα καταστρέφονταν για να φτάσει η σκαπάνη πιο κάτω, σε παλαιότερα στρώματα της ελληνικής αρχιτεκτονικής. 
Παρ’ όλα αυτά, σώζονται στην Αθήνα αρκετά σημαντικά δείγματα της αγνοημένης αυτής αρχιτεκτονικής, όπως η Βιβλιοθήκη του Αδριανού και το Ρολόι του Κυρρήστου. Σε άλλες αναρτήσεις θα ακολουθήσουν και άλλα αξιόλογα τέτοια μνημεία. (Ρωμαϊκά μνημεία της Αθήνας Β'- Ηρώδειο, Μνημείο Φιλοππάπου)

Η Βιβλιοθήκη του Αδριανού

Ένα από τα επιβλητικά δημόσια κτήρια που έκτισε ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός το 130 μ.Χ. Είναι ένα ορθογώνιο κτήριο με εκατό κίονες λίθου, όπως αναφέρει ο περιηγητής Παυσανίας, με είσοδο στη δυτική πλευρά ενώ στο εσωτερικό της περιείχε διακοσμητική δεξαμενή.
Η Βιβλιοθήκη προσέφερε αρχικά χώρους απομόνωσης για ανάγνωση και χώρους αποθήκευσης βιβλίων γύρω από ένα κεντρικό μεγάλο ανοιχτό χώρο, σε μια εποχή που η πόλη των Αθηνών εξακολουθούσε να είναι πνευματικό κέντρο του τότε κόσμου. Καταστράφηκε το 267 μ.X με την εισβολή και τη λεηλασία των Ερούλων.
Θα ανακαινισθεί κατά το α’ μισό του 5ου αι. μ.Χ. ενώ ταυτόχρονα στον χώρο του αιθρίου υψώνεται ένα περίκεντρο κτήριο, γνωστό ως τετράκογχο, που ίσως να λειτούργησε ως ο πρώτος μητροπολιτικός ναός της Aθήνας –  μια πολυτελής κατασκευή με υπέροχα ψηφιδωτά που θεωρείται ότι κατασκεύασε η αυτοκράτειρα Αθηναΐδα - Ευδοκία.
Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας λειτούργησε ως εμπορικό κέντρο, το λεγόμενο «Πάνω Παζάρι» ενώ ήταν και η έδρα του Τούρκου Βοεβόδα. Το 1835 κτίσθηκε ο Οθωνικός Στρατώνας στον χώρο του Βοεβοδαλικίου. Το παζάρι στο ανατολικό τμήμα της Bιβλιοθήκης κάηκε το 1884. 
Mετά την καταστροφή άρχισε η ανασκαφή και η έρευνα του μνημείου.
Ο εκ Θράκης σπουδαίος φιλόλογος και αρχαιολόγος Στέφανος Κουμανούδης (1818-1899) διενήργησε  περιορισμένες ανασκαφές στην ανατολική πλευρά, οι οποίες όμως επέτρεψαν την ασφαλή ταύτιση του ανασκαπτόμενου χώρου με τη Bιβλιοθήκη του Aδριανού, όπως την αναφέρει ο Παυσανίας, και την αποσαφήνιση του σχεδίου της, καθώς αποκαλύφθηκαν η κρηπίδα και ο στυλοβάτης των εσωτερικών στοών, τμήματα των οικημάτων της ανατολικής πλευράς και μέρος του τετρακόγχου οικοδομήματος.
Άξιο μνείας είναι ότι ο αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλερ χρησιμοποίησε το δυτικό πρόπυλο του μνημείου για την πρόσοψη του Εθνικού Θεάτρου στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου.
Το μνημείο άνοιξε για το κοινό πρώτη φορά το καλοκαίρι του 2004.

Το ρολόι του Κυρρήστου

Το μνημείο αυτό σήμερα ονομάζεται και «Αέρηδες», επειδή έχει τις μορφές των κύριων ανέμων στην κορυφή του. Είναι ένας οκταγωνικός πύργος (μήκος πλευράς 3,20 μ.) πάνω σε τρεις βαθμίδες, και είναι φτιαγμένος από πεντελικό μάρμαρο. Έχει κωνική στέγη, κυλινδρικό πρόσκτισμα στη νότια πλευρά και δύο κορινθιακά πρόπυλα στα ΒΑ και στα ΒΔ.
Κτίσθηκε από τον αστρονόμο Ανδρόνικο από την Κύρρο της Μακεδονίας στο πρώτο μισό του 1ου αιώνα π.Χ. Στο πάνω μέρος κάθε πλευράς, όπως αναφέραμε, εικονίζονται ανάγλυφα οι άνεμοι με τα σύμβολά τους και τα ονόματά τους χαραγμένα. Στις πλευρές του είχε ηλιακά ρολόγια. Αποτελούσε ένα υδραυλικό «ρολόι» που δούλευε με τη ροή του νερού.
Διατηρήθηκε στην Τουρκοκρατία επειδή το χρησιμοποιούσαν για θρησκευτικές τελετές.
Πιθανώς μετατράπηκε την παλαιοχριστανική εποχή σε εκκλησία ή σε βαπτιστήριο κάποιας γειτονικής εκκλησίας, ενώ στον χώρο έξω από τη ΒΑ είσοδο υπήρχε χριστιανικό κοιμητήριο. Τον 15ο αιώνα το μνημείο αναφέρεται από τον Κυριακό εξ Αγκώνος ως ναός του Αιόλου, ενώ σε ταξιδιωτική περιγραφή ενός ανώνυμου περιηγητή ως εκκλησία. Κατά τον  18ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε ως τεκές των Δερβίσηδων.

Μ.Μ. Texnografia

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...