Τετάρτη 25 Σεπτεμβρίου 2013

Ο Κούρος της Αναβύσσου, ένα όμορφο, εξελιγμένο, μνημειακό γλυπτό

Ο ανακτορικός κόσμος καταρρέει και ο  Μυκηναϊκός πολιτισμός δύει. Ακολουθούν οι «σκοτεινοί» αιώνες που τους διαδέχονται οι Γεωμετρικοί Χρόνοι. Η Ελλάδα έχει απομονωθεί. Ανακάμπτει, όμως, και σφυρηλατούνται εκ νέου οι πολιτιστικοί δεσμοί της με τους γείτονες της Ανατολής αλλά και της Δύσης. Είναι πλέον η περίοδος της ανάπτυξης των διαφόρων πόλεων- κρατών που συνεπάγεται την απαρχή πολιτειακών διαδικασιών, την ανάδειξη της πολιτιστικής τους ταυτότητας και, τέλος, την επέκτασή τους με τους αποικισμούς και την ταυτόχρονη ανάδυση νέων κοινωνικών τάξεων που πλουτίζουν από το εμπόριο. 
Η επινόηση και η διάδοση του αλφαβήτου σε συνδυασμό με την οικονομική ανάπτυξη, την επίσημη πλέον θρησκεία και το οπλικό σύστημα της χώρας, προσδιορίζουν την εθνική συνείδηση και την πανελλήνια ενότητα των πολιτών. Μέσα από μια ανθρωποκεντρική θεώρηση οι τέχνες θα συμβαδίσουν με τη λυρική ποίηση, το δράμα και τις νέες ιδέες της φιλοσοφίας των Ιώνων και των Πυθαγορείων. Δεσπόζει η μνημειακή ναοδομία, η οποία εκφράζει την ιερότητα της πόλης.
Κατά την αρχαϊκή εποχή, λοιπόν, εμφανίζονται τα πρώτα δείγματα μνημειακής γλυπτικής, τα λεγόμενα «δαιδαλικά» γλυπτά, τα οποία αντικατοπτρίζουν έντονη θρησκευτικότητα. Ως συνέχεια αυτών φέρονται οι ολόγυμνοι Κούροι και οι ενδεδυμένες Κόρες που, με την άκαμπτη μετωπική στάση τους, μιμούμενοι τα αιγυπτιακά αγάλματα, παριστάνουν θνητούς και αθάνατους στο άνθος της νεότητάς τους. Βαθμιαία, ωστόσο, μεταστοιχειώνονται σε καθαρά ελληνικό ύφος και διακρίνονται για τη στέρεη, γεωμετρική και δυναμική απόδοση των όγκων και τη λανθάνουσα κίνηση. Κύριο μέλημα των καλλιτεχνών είναι η ωραιοποίησή τους, κινούμενοι σε μια ανθρωπόμορφη και φυσιοκρατική αντίληψη.  

Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου 2013

Λιαντίνης - Τις πταίει για τη μοίρα των αρχαίων ελληνικών

Τα Αρχαία Ελληνικά τα αντιπαθούν όλοι οι έλληνες. Αν κάνει κανείς μια δημοσκόπηση σήμερα, το αποτέλεσμα που θα του δοθεί θα το βρει πελώριο. Στους εκατό θα ανακαλύψει πως οι ενενήντα τόσοι τα Αρχαία Ελληνικά δε θέλουν ούτε να τ’ ακούσουν.
Και το χειρότερο είναι πως την ίδια αποστροφή την αισθάνεται και η πλειονότητα των φιλολόγων που διδάσκει το μάθημα στα σχολεία.
Σήμερα όταν μιλήσεις σε κάποιονε για τα Αρχαία Ελληνικά, αμέσως θα τον χτυπήσει ναυτία. Ένα πνευματικό ανακάτωμα παραγουλιάζει ολόκληρη την υπόστασή του.
Μονόπτωτα ρήματα, ετερόπτωτοι διορισμοί, τρίπτωτες προθέσεις, βαρείες, οξείες, ερωτηματικές, εγκλιτικά και εγκλίσεις, παραγωγή και έτυμα, προληπτικό κατηγορούμενο. Είναι μια στοίβα τσάνταλα που ξεχειλίζουν το ψυχοσωματικό μας και χύνουνται σαν ερευγμοί, κρυάδες, νυστάλα, χασμήματα, και όλα τα ουά του ιουδαϊκού όχλου*.
Οι σχετικές μνήμες από τη σχολική εμπειρία ανακαλούν στους ενήλικους πλήξη νεότητας, ψυχικά τραύματα, κατακάθια νευρωτικά, έλλειψη αέρα, δυσχέρεια ύπαρξης.
«Κύρος ανεβαίνει, Κύρος κατεβαίνει, και γαμώ τους έλληνες και όλους τους δασκάλους». Έτσι άκουσα να καταριέται κάποτε κάποιος τα εφηβικά του χρόνια. Την αθωότητα, δηλαδή, και την πιο τρυφερή ώρα της ηλικίας του.
Βέβαια για τα φορτία όλου αυτού του κακού ο τελευταίος που ευθύνεται είναι οι έλληνες και τα κείμενά τους. Στο θρυλικό «τις πταίει» του Τρικούπη η απόκριση είναι: οι δάσκαλοι φταίνε· οι δάσκαλοι και οι διδακτικοί. Ο βασιλιάς τα φταίει!** που φώναξε ο Λαέρτης στον Άμλετ.
Και κύρια φταίνε οι δάσκαλοι των δασκάλων. Εννοώ τους πανεπιστημιακούς που τόσο μοχθήσανε για να μάθουν τους δασκάλους να δασκαλίζουν. Να πιθηκίζουν δηλαδή στις έδρες και στις τάξεις. Να ψιττακίζουν το «Καλημέρα» του Ζαχαρία Παπαντωνίου. Να γρυλίζουν και να σουσουνίζουν, πάντα τους σχολαστικοί και ομπρελοφόροι. Από πού, και γιατί τόση δυστυχία στη χώρα!
Η ακολουθία πράξης όλου αυτού του κακού μεταφράζεται στην εικόνα μιας πραγματικότητας πολύ μίζερης. Η δυστυχία από το σχολείο απλώθηκε στην κοινωνία μας. Όπως είναι φυσικό.
Η τελευταία συνέπεια του πράγματος δηλαδή, η πιο επώδυνη και η πιο κολαστική, είναι πως η σύγχρονη Ελλάδα λογαριάζεται ο ουραγός και το μπαίγνιο των εθνών σε όλες τις σφαίρες και σε όλες τις συμπεριφορές.

Τετάρτη 11 Σεπτεμβρίου 2013

Ελευσίνια Μυστήρια – Εκάς οι βέβηλοι

Τα πιο φημισμένα αλλά και πιο μακρόβια μυστήρια του αρχαίου κόσμου. Τελούνταν στην Ελευσίνα, σε ένα επίσημο ιερό πανελλήνιας ακτινοβολίας, το οποίο βρισκόταν υπό τον αυστηρό έλεγχο του αθηναϊκού κράτους.
Η καταγωγή τους έχει τις ρίζες της στο προϊστορικό παρελθόν, παρότι η έρευνα την έχει συνδέσει κατά καιρούς κατά το πλείστον με την Αίγυπτο, αλλά και την Κρήτη, τη Θεσσαλία και τη Θράκη. Η οργανωμένη τέλεσή τους και η αναδιοργάνωσή τους παρατηρείται στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. Η ιερουργία τους ήταν αποκλειστικό προνόμιο των δύο ιερατικών γενών της Ελευσίνας, τους Ευμολπίδες (αοιδοί των ευεργετικών μολπών)  και τους Κήρυκες.
Οι γνώσεις μας λιγοστές για τα Μυστήρια αυτά, παρά την ευρεία εξάπλωσή τους σε όλον τον ελληνικό κόσμο και τον μεγάλο αριθμό των πιστών τους. Αφ’ ενός η σιωπή που επέβαλαν οι ιερείς στους μύστες, αφ’ ετέρου ο χαρακτήρας της διδασκαλίας που μεταδιδόταν μόνο προφορικά, μας περιορίζουν εξαιρετικά. Η απόλυτη μυστικότητα τηρείτο με μεγάλο σεβασμό και έχουμε μάλιστα κάποιες σπάνιες περιπτώσεις παραβατών οι οποίοι τιμωρήθηκαν αυστηρά. Όπως ο Αλκιβιάδης, που θεωρήθηκε βέβηλος επειδή κατηγορήθηκε ότι όντας σε κατάσταση μέθης μιμήθηκε τους απόκρυφους χορούς μπροστά σε αμύητους, ή ο Αισχύλος που και αυτός κατηγορήθηκε ότι αποκάλυπτε στις τραγωδίες του απόρρητα των μυστηρίων, αλλά απαλλάχθηκε.

Δευτέρα 2 Σεπτεμβρίου 2013

Κ.Π. Καβάφης - ένας μείζων του μείζονος ελληνισμού

(Αλεξάνδρεια, 1863-1933).
Ένας από τους κορυφαίους ποιητές της νεοελληνικής λογοτεχνίας μας, με παγκόσμια αναγνώριση, καθώς και μια μοναδική περίπτωση που παρόμοια δεν έχει αναδείξει η νεότερη ελληνική γραμματεία.
Όταν πεθαίνει ο πατέρας του, Πέτρος Ιωάννης, και δεν αφήνει μεγάλη περιουσία, το ένατο και τελευταίο παιδί της οικογένειας αναγκάζεται να φύγει μαζί με τη μητέρα, Χαρίκλεια, και τα άλλα μέλη της στο Λίβερπουλ. Πέντε χρόνια στην Αγγλία και τρία χρόνια στην Πόλη,  όπου κατόπιν υποχρεωτικά καταφεύγουν  λόγω της εθνικιστικής εξέγερσης του Αραμπί (1882). Εδώ είναι που ο ποιητής θα αρχίσει να στιχουργεί (στην ελληνική και στην αγγλική γλώσσα). Το 1885 θα επιστρέψουν όλοι στην Αλεξάνδρεια, αφού πάρουν αποζημίωση για τις καταστροφές του βομβαρδισμού. Από τότε ως τον θάνατό του ο Καβάφης θα μείνει στην Αλεξάνδρεια (με εξαίρεση κάποια σποραδικά ταξίδια στο Παρίσι, στο Λονδίνο και κυρίως στην Αθήνα). Το μόνα εξωτερικά αξιόλογα γεγονότα της ζωής του είναι ο θάνατος της μητέρας του, του παππού του, και των πέντε αδελφών του, και η εργασία του για 30 ολόκληρα χρόνια στην υπηρεσία Αρδεύσεων.
Από τον Δεκέμβριο του 1907 θα εγκατασταθεί στον δεύτερο όροφο της οδό Λέψιους, αριθ. 10, και θα ζήσει σε αυτό το διαμέρισμα ως το τέλος της ζωής του. Εκεί, ανάμεσα στα παλαιικά έπιπλα και στο φως των κεριών θα εδραιώσει τον θρύλο του και θα δημιουργήσει το ωριμότερο μέρος του έργου του. Οι επώνυμοι επισκέπτες πολλοί: Ε.Μ. Φόρστερ, Μαρινέτι, Καζαντζάκης, Ουράνης, Μυρτιώτισσα.
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...